Op de agenda van de Tweede Kamer staat binnenkort de geruchtmakende aanpassing van de Transgenderwet, zodat het gemakkelijker wordt om je geslacht aan te passen in geboorteakte en/of paspoort. Daarnaast wordt het ook voor kinderen mogelijk hun geslacht in officiële papieren te wijzigen. Voor een aantal Nederlanders gaat dat (te) ver. Ondertussen worstelt Stella Ruisch met de aanpassing van het taalgebruik. Als ze een tv-recensie leest over het programma Zomergasten waarin tv-persoonlijkheid Raven van Dorst heel genderneutraal als ‘hen’ wordt aangeduid, raakt ze de weg kwijt in het Nederlands. Gelukkig is daar nu ook het advies van de Nederlandse Taalunie hoe we genderneutrale taalverwarring kunnen voorkomen.
Genderneutraal
Bij de wc’s in openbare gelegenheden ben ik inmiddels wel gewend geraakt aan de rondjes met pijltje én kruisje, halfmannetje/halfvrouwtje om aan te duiden dat het een genderneutraal toilet betreft. Aan het onderscheid tussen toiletten heb ik me trouwens nooit gestoord. Als de ‘heren’ er net zo uitziet als de ‘dames’ en er staat een rij voor de laatste, glip ik gewoon de eerste in.
Hun zeggen hen
Met taal heb ik het moeilijker. ‘Hen’ is voor mij de lijdende vorm van ‘ze’. Het druist tegen mijn taalgevoel in daar een persoonlijk voornaamwoord in te zien. Bovendien hanteren we het als meervoudsvorm en wordt het genderneutraal als enkelvoud gebruikt. Zo slaat de genderneutrale taalverwarring toe. Dan zie ik nog eerder geaccepteerd worden dat ‘hun hebben’, zoals ik vaak Amsterdammers hoor zeggen als ze ‘zij hebben’ bedoelen. Dan krijgen we zo ‘Hun zeggen hen’ tegen een genderneutraal persoon.
Binair, transgender; het aantal mensen is overdonderend
Niet alleen krijg ik kromme tenen van de taal maar ook van de hijgerig overkomende aandrang te willen deugen. Niet dat ik onze samenleving per se terug wil brengen tot de ouderwetse man- vrouwverhoudingen. Maar het aantal -vooral meisjes en vrouwen- dat zich binair noemt of transgender vind ik nogal overdonderend. Stel je voor dat je graag met gekortwiekt zwart haar en zonder beha door het leven wil maar je toch gewoon vrouw voelt en iemand vraagt aan je: “Moet ik nu hen zeggen?’
Niet méér hokjes
Gelukkig krijg ik steun uit onverwachte hoek, namelijk in dezelfde Volkskrant. Daarin constateert psycholoog Liesbeth Woertman dat er wat vreemds aan de hand is. Ook zij heeft er geen moeite mee als mannen in jurken willen lopen of hun nagels lakken en vrouwen misschien juist niet. Maar hoe kan het dat er na decennia van stabiele cijfers, het aantal mensen dat zich niet thuis voelt in hun lichaam, in hun kleding, explosief stijgt? En dat dit vooral meisjes en jonge vrouwen betreft. Schrap m/v eventueel uit paspoorten maar voeg in godsnaam niet nog meer hokjes toe, waarin mensen kunnen worden gestopt, zegt Liesbeth Woertman. Want juist in het hokjes denken schuilt het probleem.
Voorkom genderneutrale taalverwarring!
Gelukkig zijn voor al die hokjes legio schrijfwijzes te bedenken, waardoor je allerlei gekunstelde ‘deug’-aanduidingen kunt vermijden en genderneutrale taalverwarring voorkomt. Dat lees ik in het advies van de Taalunie. Wat dacht u van eenvoudig ‘die zegt’ in plaats van dat taalgevoel-pijnigende ‘hen’? Maar het belangrijkste advies van de taaldeskundigen: forceer het niet en verander de taal via de weg van de geleidelijkheid. Vrijheid, blijheid: dat gun ik hen en mij.
Meer lezen
Stella Ruisch schreef eerder over de verschillende opvattingen over seksualiteit in ‘Laten we vooral onszelf blijven.“ Voordat je het weet maak je een discriminerend slippertje, schreef ze in ‘alledaags seksisme.’ Brigitte Leferink struikelde over de gewoonte van sommige vrouwen om verkleinwoordjes voor zichzelf te gebruiken.
Openingsfoto: Baran Lotfollahi/Unsplash
Recente reacties