‘Rampvlucht’: meeslepende en tragische serie

Mysteries en geheimen

4 oktober is het 30 jaar geleden dat een vrachtvliegtuig van El Al ’s avonds om 18.35u zich in een flat boorde in de Bijlmermeer. De ramp is omgegeven met mysteries en geheimen tot op de dag van vandaag. Dat blijkt ook in deze serie. Er vielen veel slachtoffers. Hoeveel is nooit duidelijk geworden, vanwege het grote aantal illegalen dat in de getroffen flats woonde. Het officiële cijfer is 43. Het aantal vermisten wordt geschat op 1500. Over de toedracht en de nasleep is nu de vijfdelige serie Rampvlucht gemaakt door scenarioschrijver en acteur Michael Leendertse.

Een jarenlang project

Televisiemaker Michael Leendertse heeft zich tien jaar verdiept in de ramp. Alle beelden bekeken, slachtoffers en ooggetuigen gesproken naast betrokken journalisten, ambtenaren en politici. Zijn fascinatie groeide, toen hij ontdekte dat er ook toen al een grote kloof bestond tussen politici en bewoners. De kloof die door de toeslagenaffaire en de aardbevingen door gaswinning in Groningen alleen maar dieper is geworden. Voor hem gaat de film daardoor ook over het Nederland van nu, zegt hij in een interview in Het Parool. Zijn personages zijn gebaseerd op de personen die hij gesproken heeft in al die jaren.

Hoofdpersonen

Sommige hoofdpersonen die we in de 5 delen volgen zijn daarop gebaseerd maar verzonnen, zoals dierenarts Asha die haar vriend verliest bij de ramp, gespeeld door Joy Delima. Daarnaast zijn er echt bestaande personages zoals journalist Vincent Dekker (acteur Thomas Höppener) en Pierre Heyboer (acteur Yorick van Wageningen), journalist van de Volkskrant. Joy Delima die Asha speelt, heeft mee geschreven aan haar rol. Ze heeft ook gezorgd dat door gesprekken met Surinaamse, Antilliaanse en Afrikaanse bewoners recht werd gedaan aan hun cultuur. In Rampvlucht zien we hoe het ongeluk zich voltrekt door de ogen van de hoofdpersonen. Daarna volgen we de nasleep tot en met de parlementaire enquête in 1996. Michael Leendertse hoorde meermaals van de slachtoffers dat zij waarderen dat hun verhaal nu in een televisieserie aandacht krijgt.

Goede reden om naar Rampvlucht te kijken

Ik woon hemelsbreed 5 kilometer van de rampplek, waar veel familieleden in de buurt wonen. Op televisie heb ik genoeg beelden gezien en in de loop der tijd ben ik ook een aantal keren bij de herdenkingsplek in de Bijlmer geweest. Ik heb mensen leren kennen die zelf getroffen zijn door deze ramp. Dat maakt dat ik deze serie absoluut wil zien.

Michael Leendertse omschrijft Rampvlucht als een ‘doofpot-thriller’. Dat klinkt in mijn oren cynisch en hard, want we hebben het hier wel over leed, dat nog steeds mensenlevens bepaalt. Ook al is het al dertig jaar oud. Van tevoren maakte ik me daarom zorgen over hoe de regisseur hiermee zou omgaan. Michael Leendertse is de scenarist van Van God los, Feuten en Vliegende Hollanders, series die naar mijn smaak te veel draaien om stunts en geweld. Maar ook van de film Bankier van het verzet.

De eerste aflevering

Toch blijft Rampvlucht voor alle Nederlanders een spannend, meeslepend en tragisch verhaal. De eerste aflevering is heftig doordat je de aanloop naar de ramp ziet door de ogen van de hoofdpersonen, ook al blijkt hun rol pas gaandeweg. En dan knalt dat vliegtuig wéér door die flat. Niet fijn om te zien, op zijn zachtst gezegd, maar heel goed in beeld gebracht. De aandacht wordt vakkundig vastgehouden doordat het thema doofpot zich meteen voordoet bij de eerste persconferentie.

Doofpot

Al meteen blijkt er informatie te worden achtergehouden en verdraaid door Schiphol. We mogen blij zijn met het bestaan van journalisten die dit soort dingen kunnen doorprikken. Jarenlang blijkt er van alles mis te zijn gegaan in de nasleep van de ramp. Vrachtbrieven spreken elkaar tegen en worden onder de pet gehouden. Dat maakt het moeilijk te achterhalen wat nu de lading van het vliegtuig is geweest. Uiteindelijk blijkt er militair materieel aan boord te zijn geweest maar van welke aard? Daarover is altijd onduidelijkheid blijven bestaan. De volgende vier afleveringen van Rampvlucht houden mij aan de buis gekluisterd.

Een gat in mijn hart

Behalve de serie komen er ook de komende week nog twee documentaires over de Bijlmerramp op televisie. De mooiste lijkt me de documentaire die Akwasi, de Nederlandse rapper, acteur en dichter, maakte over de kinderen die de ramp meemaakten en die hij nu, dertig jaar later, interviewt. Tegelijkertijd is hij ook zelf één van die kinderen. Hij was vier toen het vliegtuig zich in de flat naast die van zijn familie boorde en heeft het zien gebeuren. De documentaire heet Een gat in mijn hart naar het boekje met tekeningen die kinderen maakten na de ramp. Ook Akwasi’s tekening staat erin. Het is tegelijk de eerste documentaire die Akwasi maakt voor Omroep Zwart, die hij heeft helpen oprichten.

De documentaire ‘Een gat in mijn hart’ is te zien op 4 oktober om 22.10u op NPO 2. Daarna is nog de documentaire ‘Rampvlucht’ te zien om 22.40u, ook op NPO 2, een journalistiek verslag van de ramp. De volgende 3 delen van Rampvlucht worden uitgezonden op NPO1 rond 21.20 u. Terug te zien via NPOStart of NPOPlus.

Meer lezen

Op het afgelopen Nederlands Filmfestival heeft Rampvlucht een gouden kalf gekregen voor Nederlands televisiedrama. Geïnteresseerd in wat er nog meer aan Nederlandse film en televisie een rol heeft gespeeld bij de gouden kalveren? Lees dan Karin de Lange’s verhaal over het jubileum van het festival. Of Vrouwelijke filmmakers verdienen de aandacht. Een van de genomineerden voor beste acteur/actrice was dit jaar Julia Akkermans die Iris speelt in Pink Moon, ook een tip in de rubriek Kijk Eens.

Openingsfoto: scène uit de televisieserie Rampvlucht. Foto: KRO/NCRV-Mark de Blok.