‘Leef het landschap’ was het motto waaronder een groep kunstenaars vlak voor de oorlog naar het pittoreske Zuid-Engelse St. Ives trok. ‘Living the landscape’ is dan ook de titel van de tentoonstelling in Museum Belvédère in Heerenveen die deze week is geopend. Kunsthistorica Mirelle Nunes van Kunst uit Zeist legt uit wat deze tentoonstelling uniek maakt.
Verweven met Fries landschap
Er is geen toepasselijker plek in Nederland te verzinnen voor de tentoonstelling Living the landscape. Belvédère in Heerenveen, van oudsher een houten uitkijktoren met een mooi uitzicht, is gelegen in het 17e eeuwse Museumpark Landgoed Oranjewoud in Heerenveen. Gebouwd in de barok, waarin interieur en exterieur met elkaar werden verweven, zien we dat nu in het museum terug. Het museum-met-het-mooie-uitzicht is sinds de opening in 2004 innig verbonden met het landschap en de kunst.
Niet eerder te zien in Nederland
Als eerste museum in Nederland besteedt Belvédère nu aandacht aan de kunstenaarskolonie in St. Ives in Cornwall. In totaal worden ca. 60 schilderijen en sculpturen getoond in Living the landscape, waarvan er veel nog niet eerder te zien waren in Nederland.
De kunstenaarskolonie St. Ives vormt een bijzonder hoofdstuk uit de geschiedenis van de moderne kunst in Groot-Brittannië. In de periode tussen 1937 en 1975 streken vele beeldende kunstenaars in dit pittoreske plaatsje aan de kust van Cornwall neer. Zij lieten zich niet leiden door de laatste artistieke of maatschappelijke ontwikkelingen van hun tijd, zoals te doen gebruikelijk was. Juist het eeuwenoude landschap, de zee en de verbondenheid tussen de plaatselijke bevolking en haar omgeving vormde de rode lijn in hun werken.
Toevlucht voor oorlogsdreiging
St. Ives is vanwege het subtropisch klimaat in het kille Engeland al een bezienswaardigheid op zich. Het vormde in 1937 een uitstekende plek voor het wereldberoemde echtpaar Barbara Hepworth en Ben Nicholson om hun toevlucht te zoeken voor de Duitse oorlogsdreiging. Vele van hun kunstenaarsvrienden volgden het stel voor kortere of langere tijd. Ver weg van de grote kunstcentra, als Parijs en New York en ver weg van de actuele ontwikkelingen. Zo vond ieder van hen een persoonlijke stijl op de maat van licht, land en ruimte: leef het landschap, Living the landscape.
Kunstenaarskolonie
De tentoonstelling, samengesteld door gastconservator Feico Hoekstra, is een mooie afspiegeling weer van de kunstenaarskolonie. Zo’n 20 kunstenaars, waarvan ca. vijf vrouwen, zijn vertegenwoordigd in Heerenveen. Zo is een veelheid aan opvattingen en stijlen in schilder- en beeldhouwkunst te zien, die het Britse modernisme op de internationale kaart zette.
Barbara Hepworth
Maar de meest opvallende kunstenaar in Living the landscape is toch Barbara Hepworth. Als vernieuwer in de beeldhouwkunst springt zij er met recht uit.. Ten eerste was zij behalve vrouw en kunstenaar ook moeder van vier kinderen (ze kreeg een drieling!). Internationaal werd zij als rolmodel gezien, zeker in de jaren ’40-50. Want ja, ga er maar aanstaan: geen concessies willen doen ten aanzien van het uitoefenen van je vak als beeldhouwer èn daarnaast de zorg voor een huishouden met vier kleine kinderen met een immer afwezig echtgenoot en vader.
Holle ruimte
Ten tweede brak Barbara met de heersende artistieke tradities en vond zij nieuwe uitdrukkingsvormen, zoals een holle ruimte in haar massieve werken. Hierin was zij de eerste, die de ruimte binnenin een sculptuur een rol gaf. Voor haar was die ontstane ruimte even belangrijk als de buitenkant. Binnen- en buitenkant, lees: respectievelijk kunstwerk en omgeving. Deze twee zaken lopen gaandeweg steeds meer in elkaar over. Telkens een ander gezichtspunt, ontstaand door het kijken via de holle ruimte naar het landschap daarin.
Harmonie
Het oeuvre van Hepworth is omvangrijk en doordacht. Het varieert van figuratief tot abstract en bestaat uit allerlei materialen. Altijd was zij op zoek naar harmonie, of het nu beelden van liggende moeders met kinderen waren of abstracte vormen.
Als gevolg van een brand in haar eigen atelier overleed Barbara Hepworth in 1975. Slechts enkele van haar collega’s en vrienden overleefden haar. Daarmee kwam een eind aan een succesvolle periode van de moderne kunst in St. Ives als kunstenaarskolonie. De ateliers in St. Ives zijn inmiddels omgebouwd tot musea en hebben St.Ives tot een artistiek kunstenaarsdorp gemaakt.
Informatie
Tot en met 23 oktober is Living the landscape in Museum Belvédère te zien. Daarnaast zijn er 9 werken van Barbara Hepworth te zien in de tuinen van het Rijksmuseum in Amsterdam.
Tegelijkertijd met de tentoonstelling wordt in het Oranjewoud t/m 14 augustus ‘Paradys’georganiseerd. Geïnspireerd door de idyllische omgeving zijn werken van vijftien spraakmakende kunstenaars in en rondom het landgoed opgesteld. Voor meer info: www.paradys.frl
Meer lezen over kunst
Geïnteresseerd in onze bijzondere kunstverhalen? Vorig jaar schreef Mirelle Nunes over ArtZuid maar ook Brigitte Leferink in ‘Een keer kijken is niet genoeg.‘ dat volgend jaar weer wordt gehouden. Karin de Lange bezocht tussen 2 lockdowns de beeldentuin van Kröller-Muller. Maar ook een bezoek aan Helmond waar ze veel ruimte hebben gegeven aan kunst op straat. Of ontdek poëzie in de Nederlandse steden.
Alle foto’s: ©Mirelle Nunes, behalve beeld ‘Orpheus’.
Recente reacties