Iedereen heeft wel eens ergens door de Kerkstraat gelopen. De meeste steden of dorpen hebben er namelijk wel een. De straat naar of langs de kerk noemde men al gauw de Kerkstraat. Het is dan ook de meest voorkomende straatnaam in Nederland. Er zijn er meer dan 500! BNR Radio maakte er ooit een leuke uitzending over.  Je verwacht eigenlijk de Dorpsstraat op nummer één maar die staat pas op plaats vier. Tweede en derde zijn respectievelijk de Schoolstraat en de Molenstraat. Op zijn wandelingen koos Gert Nonnekes deze keer voor de Amsterdamse Kerkstraat. Van begin tot aan het eind, bijna 2 kilometer.

Het koetshuis aan de Kerkstraat

Amsterdam heeft natuurlijk een Kerkstraat. Ooit was die in de binnenstad bij de Oude Kerk (heet nu Warmoesstraat). De huidige begint bij de Leidsegracht en eindigt op de Amstel bij de Magere Brug. Die heette overigens in het verleden de Kerkstraatbrug. Het verlengde aan de andere kant van de Amstel heet Nieuwe Kerkstraat.

Zo zag de Kerkstraat eruit in de tweede helft van de 17de eeuw.
Het koetshuis van museum Van Loon.

Het is een straat met een illuster verleden. Ontstaan rond 1663 binnen één van de vele uitbreidingen van de stad. Een straat met een speciale functie voor de huizen aan de Prinsen- en de Keizersgracht. Die kregen een uitgang aan de achterzijde. De bewoners maakten er vaak een koetshuis. Daar zijn nog mooie voorbeelden van te zien. Eentje is onderdeel van Museum Van Loon. Dit authentieke grachtenpand aan de Keizersgracht 672 is samen met de tuin én het koetshuis uniek in Nederland. Eventjes via de Vijzelstraat rechts de Keizersgracht op voor een bezoek aan het museum is meer dan de moeite waard! Andere koetshuizen (ruim 40) herken je gauw genoeg aan de grote deuren, die nu veelal dienst doen als garagedeur of als toegang voor een winkel of woning.

Een roerige oorlogsgeschiedenis

In de Kerkstraat woonden vroeger veel joden bij het uitbreken van de oorlog. Ook waren er joodse bedrijfjes gevestigd. Zo was er een dekenfabriek op nr. 8, een boekbinder op nr. 53 en een fietsenfabriek op nr. 247. Maar het was niet allemaal joods. Sterker nog, op nr. 46 zat een Duitse boekwinkel. En op nr. 75 was ooit het partijhuis van de NSDAP van Van Rappard gevestigd, die later opging in de NSB. Om nog maar te zwijgen over het ‘lokadres’ op nr. 225 I en II, waar joden werden verleid om onder te duiken om vervolgens te worden verraden. Notabene boven de woning van een joods gezin, waarvan de vader op z’n zachtst gezegd een roerige oorlogstijd meemaakte. Met ‘dank’ aan de bovenbuurvrouw… Bij sommige panden liggen ter nagedachtenis aan de bewoners struikelstenen. Onder andere bij nr. 378.

Aan het begin van de oorlog waren er veel -joodse- bedrijfjes in de Kerkstraat.

Het Verhuisbedrijf Puls op nr. 303-305, met vader Abraham voorop, vertolkte een dubieuze rol als leeghaler van Joodse huizen. Ook het huis van Anna Frank bijvoorbeeld!

Kleurrijk en veelzijdig

De Kerkstraat is verder ‘van alle markten thuis’. Van antiekwinkeltjes tot tattoo-shops, van Hotel Brinker tot fijne restaurantjes. En wat te denken van de houten Amstelkerk? Bedoeld als tijdelijke kerkschuur met het idee om: “het plein of veld aan die Kerk egter groot genoeg te laaten, om op het zelve, t’eenigen tyde, eene steenen Kerk te konnen zetten”. Dat is er nooit van gekomen.

Heel veel woningen zijn, net als de Amstelkerk, in de oude pracht en praal gerenoveerd door Stadsherstel. De nieuwbouw op sommige plekken steekt daar erg schril tegen af. Soms zelfs aanstootgevend. Jammer!

Bloemetjes, plantjes en antiek

Veel huidige bewoners hebben de straat voor hun deur omgetoverd tot een weelderig tuintje. Bloemen, planten, al dan niet in een bak of gewoon door het weghalen van wat tegels. Wel lastig voor wandelaars, omdat er ook vaak fietsen op de stoep staan. Maar het heeft wel wat. Het fleurt de straat op.

Over planten gesproken. Op het Amstelveld bij de Amstelkerk is elke maandag een Plantenmarkt, dat is natuurlijk leuk te combineren met een wandeling. Of in combinatie met de antiek- en curiosamarkt op de laatste vrijdag van de maand in juni, juli en augustus.

De Amstelkerk, ooit begonnen als een schuur, nu een restaurant.

Pak een zijstraat

Als je de tijd hebt, pak dan een zijstraat mee. Zoals de Nieuwe Spiegelstraat met voornamelijk kunstgaleries en antiekwinkels. Of de Leidse- en Utrechtsestraat met veel mooie panden, winkels en horeca. Kortgezegd: de Kerkstraat moet je een keer doen als je in Amsterdam bent!

Meer lezen over wandelen

Gert Nonnekes is samen met zijn vrouw Betty ook in etappes begonnen aan het Westerborkpad. De Kerkstraat is mooi mee te nemen in de eerste etappe langs de Amstel tussen Blauw Brug en Hoge Brug. Op zoek naar het Amsterdam buiten de toeristische paden? Bezoek dan nu ook het Amstelpark, waar de rododendrons nu bloeien. Of kies voor een architectuurwandeling in het teken van de Wederopbouw in Amsterdam-West. iets verderop maakte Gert Nonnekes ook een mooie wandeling door het dorp Sloten, dat zich lang verzette tegen het opslokken door de hoofdstad.

Openingsfoto: De Amsterdamse Kerkstraat bij de Leidsegracht. Alle foto’s: ©Gert Nonnekes.