Er zit mijn dochter iets dwars en ze lucht haar hart bij mij. Een dierbaar familielid blijkt een chronische ziekte te hebben en de omgeving leeft erg met hem mee. “En het eerste wat ik dacht, was: Eigen schuld, had je maar gezonder moeten leven. En dat vond ik zo koel, zo afstandelijk van mezelf. Ik schrok er zelf van!” zegt ze. Mij verbaast haar eerste reactie minder, omdat ik inmiddels als vijftigplusser de nodige schokkende mededelingen heb gekregen in mijn leven. En ook al ervaren heb welke ongerijmde gedachten in je hersenen opkomen, voordat de ernst van de boodschap volledig tot je doordringt.
Schijf van één á twee in plaats van vijf
Barbara Ehrenreich.
Maar ik zoek toch een -mogelijke- verklaring voor haar eerste gedachte. En denk die te vinden bij Barbare Ehrenreich, de schrijfster die vandaag uit handen van Koning Willem Alexander de gezaghebbende Erasmusprijs ontvangt. In haar boek ‘Te oud om dood te gaan’ hekelt ze de algemeen geldende drang om ziektes te beschouwen als een ‘strijd’ die je door een ‘positieve’ instelling kan bestrijden. Misschien is onze samenleving inmiddels zo geïndividualiseerd, dat we onszelf verantwoordelijk achten voor onze eigen gezondheid of in dit geval ziekte. De chronische kwaal die het familielid heeft gekregen is genetisch bepaald maar de gedachte dat hij er met zijn schijf van een à twee in plaats van de aangeraden vijf, zelf ook een handje heeft meegeholpen aan de uitbraak is ook bij mij hardnekkig.
Moet er altijd een oorzaak voor gevolg aangewezen worden?
Kunnen we niet meer geloven in domme pech? Of een noodlottige samenloop van omstandigheden waaraan geen mens schuldig te verklaren is? Moet er altijd een oorzaak worden aangewezen voor een gevolg? Met schaamte denk ik terug hoe ik me aan mijn moeders ziekbed bijna zat te ergeren aan haar somberheid. Oké, de borstkanker was uitgezaaid en nu kon ze met een net ingebrachte canule alleen briefjes schrijven. Maar dat wilde toch niet zeggen dat het al einde verhaal was, zoals ze zelf meldde? Na haar dood bleef de vraag lang knagen of haar pessimisme haar ziekte niet versneld heeft.
Gezonder maar niet vergeten ook te léven
IJverig doe ik aan sport, conditietraining en let op mijn voeding. Om in tegenstelling tot mijn moeder maar zo lang mogelijk gezond te blijven. ‘Vergeten mensen in hun angst om dood te gaan of ziek te worden, niet gewoon weg te genieten van het leven?’, stelt Barbara Ehrenreich de terechte vraag. En is de gedachte “Had hij of zij niet zo’n leven geleid, dan waren ze er nu niet zo aan toe” een slecht excuus om niet solidair te zijn? Solidariteit, zo’n woord uit de vorige eeuw, dat we nu nog maar zelden horen. In tegenstelling tot het Engelse woord ‘loser’, dat bij de volgende generatie te pas en te onpas valt. Zo iemand kun je aan zijn lot overlaten.
Knuffel zegt véél meer dan eerste reactie
Mijn dochter en ik haasten ons naar de Eerste Hulp en halen wat te eten voor de patiënt. De dikke knuffel en liefdevolle omhelzing van mijn dochter die volgen, zeggen gelukkig véél meer dan haar eerste reactie.
Openingsfoto: Flickr.com/Yann
Recente reacties