In samenwerking met ‘culinaire alleskunner ‘ Janny van der Heijden (o.a. bekend van Heel Holland Bakt) gaat Het Kunstmuseum Den Haag in op de geschiedenis van het dessert. Tot en met 6 april 2025 worden er niet alleen allerlei diverse zoetigheden getoond, maar ook serviezen, kunstobjecten en schilderijen. ‘Grand Dessert-Een koninklijke tafel’: héérlijke tentoonstelling!
De geschiedenis van het woord ‘toetje’
We kennen het allemaal, de laatste gang van een etentje: het nagerecht. Tot een halve eeuw geleden sprak men over een dessert. Totdat puddinggigant Mona vanaf de jaren tachtig reclame ging maken voor hun pudding; het zogenaamde ‘Mona-toetje’. Vanaf dat moment is het laatste onderdeel van de maaltijd beter bekend onder de naam: toetje. Een “luxe dessert speciaal als er iets te vieren valt”.
De afsluiting van een diner
Puddingen, taart, ijs en meringues zijn echter al eeuwen de afsluiting van een diner. Na het afruimen van de tafel, in het Frans desservir, werd de tafel opnieuw ingedekt. Nu met allerlei zoete én hartige verrassingen, uitgeserveerd op een mooi servies. Zo werd de laatste gang letterlijk en figuurlijk een pronkstuk van het etentje.
Het toetje in de schijnwerpers
En nu staat het toetje midden in de belangstelling tijdens een tentoonstelling in een museum. De expositie laat de verbinding zien tussen kunst, geschiedenis en eten. Aan de hand van bakvormen, serviezen, historische kookboeken, puddingvormen en meer wordt de geschiedenis van onze eetcultuur getoond. Iets wat heel lekker is, wordt in het Kunstmuseum gecombineerd met iets wat heel mooi is.
Eetcultuur
Welke ingrediënten worden er gebruikt voor een recept, waar komen deze vandaan, hoe wordt een dessert gemaakt en op welke manier wordt het uiteindelijke resultaat opgediend? De antwoorden op al deze vragen vormen de kern van onze eetcultuur. Het zegt iets over wie we zijn en waar we vandaan komen. De bezoeker ziet geen recepten, wel beroemde kookboeken, heel veel puddingvormen en speciale dessertserviezen.
Herkomst ingrediënten
Wie denkt dat een toetje toch simpel is, komt bedrogen uit. Specerijen en kruiden, die inmiddels ingebed zijn in de Nederlandse eetcultuur -denk aan speculaas en suiker- lijken typisch Nederlands maar komen van ver. De ingrediënten herinneren immers aan wat we nu de Europese zwarte bladzijde in onze geschiedenis vinden, de gewelddadige relatie tot de koloniën in de 17de eeuw. Zol sluit ‘Grand Dessert’ ook aan bij de discussie in onze tijd en hoe we ons verhouden tot die geschiedenis.
Het verhaal van suiker
Het ingrediënt suiker was heel kostbaar in de 17e eeuw. Het werd niet alleen gebruikt om delicatessen, zoals vruchten en noten, te zoeten. Het werd in speciale suikerwerken ook een pronkstuk voor rijke mensen. In combinatie met de kaarsen op tafel maakte dit soort conversation pieces (onderwerp van gesprek) veel indruk op de gasten.
Zo is het maken van suikerbloemen een echte kunstvorm. Dat zien we bijvoorbeeld bij de suikerwerken van de Amsterdamse ‘sugar artist’ Natasja Sadi. Met haar kunstwerken reflecteert zij op haar Indo/Surinaamse familiegeschiedenis van slavernij en koloniale handel. Van suiker vervaardigt zij bloemen van suiker, die lijken op ‘echte verse’ bloemen.
Overigens tipt gastconservator Jannie van der Heijden bij ‘Grand dessert’ om iets zoets direct na de maaltijd te eten dan twee uur wachten. Zo heeft de suiker minder impact op je gewicht!
Inspiratie opdoen voor de Kerst
De tentoonstelling biedt niet alleen een lust voor het oog, het geeft ook veel inspiratie voor de komende feestmaand voor uw gedekte tafel en het uitserveren van uw eigen pronkstuk: het grand dessert!
Dessert Fair
Zelf een toetje proeven na het bezoek aan ‘Grand Dessert’? Ook dat kan! Aansluitend bij de tentoonstelling vindt u in het museumrestaurant een aantal heerlijke taartjes en ‘toetjes’. Al deze lekkernijen worden gemaakt door leerlingen van ROC Mondriaan en verschillende Haagse Bakkers. Een smulpaap verrassen met Sint of de Kerst? In de museumshop sluiten meer artikelen aan bij deze en andere collectie-onderdelen van het KMDH.
Kunstlezing over Grand Dessert
Meer weten over de geschiedenis van het toetje? Kom naar de kunstlezing van Mirelle Nunes van Kunst uit Zeist op donderdag 12 december a.s. om 10u. Ook kunt u de lezing online terugzien via een terugkijklink. Kijk voor meer informatie op www.kunstuitzeist.nl
Meer lezen
Twee maanden geleden was Mirelle Nunes ook in het Kunstmuseum Den Haag, waar ook nog tot en met 26 januari de tentoonstelling ‘Dior- A New Look’ te zien is. In dezelfde stad zag ze ook in het museum Beelden aan Zee. Door het bezoek aan ‘Grand Dessert’ zin in zoet gekregen? Stella Ruisch’ gemakkelijk te maken chocolademousse is een hit bij haar kinderen. En Brigitte Leferink maakte een heerlijke sharlotka.
Alle foto’s: © Mirelle Nunes
Recente reacties