Mijn eerste herinnering aan Dodenherdenking is het moment dat mijn vader het Renaultje 4 in de reservestrook van de rijksweg parkeert. En mijn moeder ons kinderen, alle drie, tot een minuut stilte maant. Dat was nog voordat ik kon lezen en me probeerde te verdiepen in wat mensen beweegt om elkaar naar het leven te staan.

Gewone mensen in staat om slechte dingen te doen

Na bijna 60 jaar kan ik het na de duizenden verhalen, artikelen, boeken, films en tv-programma’s nog steeds niet goed begrijpen. Ook al ben ik tot het besef gekomen dat gewone mensen, mensen zoals jij en ik,  in staat zijn om slechte dingen te doen. Of om weg te kijken als andere mensen slechte dingen doen. Of schaamteloos te profiteren van situaties waarin mensen elkaar naar het leven staan.

Illusie van nooit meer oorlog verstoord

Een jeugd lang had ik de illusie dat er nooit meer zo’n erge oorlog als die Tweede zou komen, onwetend van wat er in de jaren zestig en zeventig elders in de wereld gebeurde. En anders was het wel ver weg van mijn bed. In de jaren negentig werd die illusie voorgoed verstoord, doordat er op vakantiereis-afstand in Europa mensen elkaar op een gruwelijke manier te lijf gingen. En nu is er weer niet ver van ons land een gruwelijke oorlog aan de gang.

Even twee minuten stil tijdens dodenherdenking

Daarom vind ik het belangrijk om vanavond op dodenherdenking even stil te zijn. Even de bal op het trainingsveld op de grond houden. De muziek voor een minuut uit. En even je mond houden. En de onschuldige slachtoffers herdenken van geweld, lafheid en verraad. Maar nog meer de mensen, mensen zoals jij en ik, die wél tot goede dingen in staat waren en zijn. Die niet laf opzij kijken en twee minuten lang in stilte hopen dat als het jou en mij overkomt, wij tot hetzelfde uitzonderlijke gedrag in staat zijn.

Meer lezen over 4 en 5 mei

Gaat de reis naar Zeeland? Sla dan het Bevrijdingsmuseum in Nieuwdorp niet over. Het vertelt het verhaal van de ‘vergeten’ Slag om de Schelde, tevens de titel van een indrukwekkende film. Ook al zijn er al weer meer toeristen; er is vast wel een tijdsslot voor het Anne Frankhuis, een museum dat je minstens een keer in je leven moet hebben bezocht. Prikkel je verbeeldingsvermogen als je de provincie Groningen bezoekt en de laatste bunkers van de Atlantikwall in Fiemel bezoekt. De 75ste herdenking van de bevrijding was aanleiding voor een stroom mooie boeken, die nog steeds lezenswaardig zijn.

Openingsfoto: De indrukwekkende bourdon-klok op de Waalsdorpervlakte. Foto: Roel Wijnants/Flickr.com