Op zoek naar een cadeautje voor haar jarige zus kwam Stella Ruisch terecht in de Amstelveense winkel van Museum JAN. Nu ze er toch was, dwaalde ze ook meteen even door de achterliggende zalen. En ontdekte de kleine, fijne tentoonstelling van werk van de Russisch-Franse kunstenaar Ossip Zadkine, die nog tot en met 9 november 2025 duurt.

Verbonden met Rotterdam

Als ik niet al wist wie Ossip Zadkine was, dan word ik er wel aan herinnerd in het midden van de zaal in museum Jan van der Togt, kortweg JAN. Daar staat een kleinere versie van het beroemde beeld dat onlosmakelijk is verbonden aan het bombardement van Rotterdam in 1940: De verwoeste stad. Een indrukwekkende menselijke figuur die lijdt en en worstelt met het gat midden in zijn lichaam.

De onthulling van het monument in Rotterdam in 1953.

Tomado

Ossip Zadkine maakte ook het prachtige kunstwerk aan de gevel van de fabriek van Tomado, de afkorting die staat voor Van der Togt Massa artikelen Dordrecht. In de jaren ’50 en ’60 groeide Tomado met de productie van allerlei huishoudelijke artikelen uit tot een begrip in Nederland. Zijn rijkdom investeerde eigenaar Jan van der Togt onder andere in een kunstverzameling. Daaronder bevindt zich ook de ‘3 gratiën’ van Zadkine. Een goede aanleiding om in het museum dat zijn naam draagt een tentoonstelling aan de kunstenaar te wijden.

De ‘Drie gratiën’ in museum JAN te zien.

De band van Zadkine met Nederland

Ossip Zadkine werd in 1888 in Wit-Rusland geboren maar hij ging al jong naar familie in Engeland (zijn moeder was Schots). Begin 20ste eeuw verhuisde hij naar Parijs waar hij zich verder ontwikkelde maar ook meevocht met de Fransen in de Eerste Wereldoorlog. Van joodse komaf vluchtte hij voor Wereldoorlog II op aanraden van vrienden naar Amerika maar na de oorlog keerde hij weer terug in Parijs.

Ossip Zadkine (1888-1967).
Foto: Wikimedia/Emmy Andriesse/Anefo.

Natuur en kunstvorm

Na de opdracht in Rotterdam groeide er een band tussen Zadkine en Nederland. Daar herinneren nu diverse kunstwerken in museale collecties aan en zijn invloed reikte verder door de Nederlandse leerlingen die naar Parijs trokken. Daaronder bevond zich ook de beginnend kunstenaar Jan Wolkers. Hij en de anderen leerden daar over het verband dat Zadkine legde tussen natuur en vorm en ook zijn verwantschap met de mythische figuur Orpheus. Zadkine schepte immers uit dode materie als hout en steen levende kunst…   

Naast beelden maakte Zadkine ook litho’s. Net als bij ‘De verwoeste stad’ speelden handen daar vaak een hoofdrol in.

Museum JAN

Voordat we in Museum JAN bij de beelden, litho’s en gouaches van Zadkine aankomen, zijn we eerst langs prachtig geblazen glaskunst gekomen. Erna lopen we langs eigentijds werk van Koen Vermeule (Goes, 1965). Romantiek en realisme, begeleid door flarden songteksten, die duidelijk maken dat de tijd in de kunst na Zadkine niet heeft stil gestaan (Inmiddels is hier het werk van kunstenares en modeontwerpster Fong Leng te zien) En dat de titel van de Zadkine- tentoonstelling ‘Mens, Mythe en Metamorfose’ de museumbezoeker ook verleidt eens een bezoek te brengen aan Amstelveen, onder de rook van de grote musea in Amsterdam. En sla dan de leuke museumwinkel niet over!

Meer lezen

Op Meerdanvijftig.nl besteden we regelmatig aandacht aan tentoonstellingen. Zo schreef Mirelle Nunes eerder over ‘The Grand Tour’ die nog tot en met 4 januari in het Mauritshuis in Den Haag is te zien. En over de inmiddels afgelopen tentoonstelling over Het Portret in Slot Zeist. En bezocht Karin de Lange de Hoge Veluwe waar ze het Kröller Muller Museum bezocht.

Openingsfoto: het model van ‘De verwoeste stad’ dat Zadkine voor Rotterdam maakte.