Aandacht in Kunstlezing voor internationaal geroemde performance-art
Het lijkt of een bom is losgebarsten: kranten, tijdschriften, digitale media, tv- & radio-uitzendingen, podcasts … het lijkt wel of heel kunstminnend Nederland het heeft over Marina Abramović. Wie is zij en wat maakt dat er zo’n buzz rondwaart rond deze kunstenares? Kunsthistorica Mirelle Nunes vertelt er meer over.
Eerste solo in Nederland
In het Stedelijk Museum Amsterdam (SMA) is nu de eerste grote solotentoonstelling van de internationaal gelauwerde kunstenares Marina Abramović (Belgrado, 1946) te zien. Deze overzichtstentoonstelling kwam er op initiatief van Rein Wolfs, directeur van het museum en degene die eerder -elders- een expositie met haar werk inrichtte.
In de jaren ’70 maakte Marina baanbrekende werken, die ze samen met haar toenmalige partner en kunstenaar (Frank Uwe Laysiepen 1943-2020) ontwierp. Daarna volgde de werken met meer collectieve ervaring (het publiek als deelnemer) tot aan de werken waarmee ze tot op heden actief is. Het werk van Abramović sluit uitermate goed aan bij de collectie moderne- en hedendaagse kunst van het Stedelijk. Tot en met 14 juli 2024 toont het museum daarom ruim 60 sleutelstukken van haar omvangrijke oeuvre.
Vrouwelijke kunstenaar anno 2024
Het Stedelijk zocht de samenwerking met de Royal Academy in Londen op om een uitgebreid retrospectief (= terugblik op) van haar werk in te richten. Voor de Royal Academy is Marina de eerste vrouwelijke kunstenares die bij hen exposeert sinds de oprichting in 1768 (!) en voor Nederland is het de eerste keer dat haar werk solo te zien is.
Performance art
Abramović heeft zich toegelegd op de performance kunst, waarbij live-acts door haar als beeldende kunstenaar plaatsvinden in het bijzijn van of met deelname van het publiek. Aanvankelijk gebruikte zij extreme lichaamsbewegingen om een meditatieve staat te bereiken, later werd dit een puur mentale krachtsinspanning. Haar lichaam gebruikt ze als kunstobject, dat op vele manieren bij performances op de proef wordt gesteld. Zoals bij ‘Art must be beautiful, artist must be beautiful’ (1975-76). Provoceren en een reactie uitlokken bij de toeschouwers zijn onderdeel van het ontwikkelen van een kunstwerk zonder vooropgezette regels.
Foto: Collectie Stedelijk museum.
Vrije jaren ‘70
Eind jaren ’60, begin jaren ’70 speelden performances een belangrijke rol in het bijeenbrengen van muziek en beeldende kunst. Als 23-jarige kunstenaars afkomstig uit het communistische Joegoslavië vestigde Marina zich in het open en vrije Amsterdam van toen. Alles mocht en kon, zoals openbare naaktheid. Tot en met de jaren ’90 ongeveer was bloot laten zien gebruikelijker in de samenleving. Sinds het begin van de 21e eeuw wordt het meer en meer (sterk) afgewezen. Tendens naar meer preutsheid in onze samenleving nam in de laatste decennia toe.
De bezoeker betreedt via ‘Portal’ (2022) de tentoonstellingsruimte en wordt geloodst naar de live opnieuw uitgevoerde performance ‘Imponderabilia’ (1977), die Marina samen met haar toenmalige partner Ulay maakte. In 1973 volstrekt geaccepteerd, anno 2024 wat ‘spannend’. Voor de bezoeker, die het passeren tussen twee naakte mensen lastig vindt, bestaat de mogelijkheid via een andere ingang in de belendende zaal de expositie te betreden.
‘Godmother’ van de performance art
Na de breuk met Ulay in 1988 verhuist Marina naar New York, waar ze haar performance kunst verder uitbouwt en verankert in de beeldende kunst.
Eén van de meest spraakmakende performances uit haar oeuvre is ‘The Artist is Present’ (2010). Gedurende drie maanden zat de kunstenares in stilte op een stoel in het atrium van het MoMA (Museum of Modern Art) in New York. Bezoekers mochten plaats nemen tegenover haar en haar recht in de ogen aankijken zo lang als zij zelf wilden. In totaal maakte zij oogcontact met ruim 1500 bezoekers. Een zeer bijzondere bezoeker was ex-partner Ulay, die haar na 22 jaar opzocht. De romantiek spat er van af!
Marina Abramović Institute
Inmiddels is Marina 77 jaar oud en nog steeds actief als kunstenares. Om haar nalatenschap veilig te stellen, leidt zij jonge performers op. Haar live kunstwerken worden tot in detail opnieuw uitgevoerd volgens de Abramović Methode. Want ja, het idee van het kunstwerk, zo ook met een performance, moet bij een heruitvoering aan het originele idee van de kunstenaar voldoen.
Lezing van de maand April
Wilt u meer weten over de performance art van Marina Abramović? Sluit dan aan bij de kunstlezing die Mirelle Nunes op do. 11 april zal houden in Zeist. Bent u niet in de gelegenheid om naar Zeist te komen, dan biedt Mirelle u een link aan om thuis achter uw eigen PC of tablet te bekijken. Aanmelden kan vanaf nu op de website van Kunst uit Zeist of stuur meteen een mail naar kunstuitzeist@casema.nl.
Meer lezen
Mirelle Nunes schreef eerder over kunst die je moet ervaren naar aanleiding van de tentoonstelling van de Italiaan Guiseppe Penone in Museum Voorlinden. Daarnaast schreef ze onlangs ook over de grote Frans Hals-tentoonstelling die nog tot 9 juni is te zien in het Rijksmuseum. Volgend jaar is Mirelle weer betrokken bij de biënnale van Art Zuid, de gratis te bezoeken beeldententoonstelling in Amsterdam.
Alle foto’s: ©Stedelijk Museum Amsterdam, tenzij anders vermeld.
Recente reacties