De tentoonstelling van het werk van Samuel van Hoogstraten in het Amsterdamse Rembrandthuis maakte de man van Stella Ruisch nieuwsgierig naar de stad waar deze begaafde 17de eeuwse schilder vandaan kwam: Dordrecht. Zo’n beetje de belangrijkste – en oudste- stad van Holland, eeuwen voordat Amsterdam uiteindelijk hoofdstad zou worden. Totdat het water van de St. Elisabethsvloed in 1421 het lot van Dordrecht veranderde, leert het uitstapje dat het stel maakte naar de plaats tussen Merwede en Maas.
Podwalk uit ‘Het water komt’
Liepen we onlangs nog met gids Daan Schuurmans door Den Haag, deze keer leidt nieuwslezer Winfried Baijens ons door Dordrecht. In 2023 was hij de presentator van ‘Het water komt’, een televisieserie over de watersnoodramp van 1953. Net als bij het Verhaal van Nederland, koppelde de NTR (hopelijk blijft het werk van de omroep gespaard, ondanks de aangekondigde bezuinigingen) er een aantal podwalks aan. En zo wijst Winfried ons nu de weg door Dordrecht aan de hand van het water dat deze stad ooit rijk maakte maar ook meermaals heeft bedreigd.
Gevelsteen bij de Spuiboulevard
Zo maken we een wandeling die ons niet zozeer langs alle bezienswaardigheden van Dordrecht leiden. Die zijn uitstekend te vinden via wegwijzers. Wij worden gewezen op details in de stad die we anders zeker ongezien waren voorbij gegaan. Te beginnen bij een muur aan de spuiboulevard, waarin een gevelsteen is gemetseld met het opschrift over de St. Elisabethsvloed, die 18 november 1421 72 dorpen liet verdwijnen en uiteindelijk voor het ontstaan van de Biesbosch zorgde. Boulevard is trouwens een groot woord voor de weg langs het water. Ook al blijkt uit borden dat de gemeente grootse herinrichtingsplannen heeft.
Vloedschotten
Verderop merken we zo de vloedschotten op in de buurt van de Wolwevers- en Kuipershaven. Dankzij de Deltawerken is het grootste gevaar van overstroming voor Dordrecht geweken maar nog steeds is het niet onmogelijk dat het water hier (te) hoog komt te staan, zoals in 1953 toen het hier 3,73 meter bereikte. Een vloedsteen tussen de pakhuizen Neurenberg en Engeland is er getuige van.
Pittoresk Dordrecht
Veel van de grandeur die Dordrecht in de middeleeuwen moet hebben uitgestraald, is verdwenen. Monumentale gebouwen, rijtjes historische panden, worden afgewisseld met woningbouw uit de afgelopen decennia. Voorbij de Voorstraat, nu een winkelstraat maar in de 15de eeuw vooral een dijk, is het aanzicht wel pittoresk. Vooral wie daar tussen de huizen even afdaalt via de steigers, ziet hier voor zijn geestesoog de sjouwers in voorbije eeuwen de kostbare vracht uitladen die schepen van heinde en verre kwamen brengen. Dordrecht verdiende er goud geld mee, dankzij het stapelrecht dat we in moderne taal kunnen vergelijken met importheffingen.
Het lot van Dordrecht
De St. Elisabethsvloed bezegelde uiteindelijk het lot van Dordrecht. De stad lag daardoor niet langer op een kruising van waterwegen maar vormde uiteindelijk een eiland. Dat maakte het mogelijk om de stad met goederen te passeren, zonder te betalen. Nog even slaagde Dordrecht erin om in de 16de eeuw nieuwe inkomsten te verwerven door het importeren en verwerken van wol in stoffen. Maar vanaf die tijd werd Dordrecht meer een stad voor kunstenaars die de rivier, de schepen en de monumentale doorkijkjes naar de prachtige Grote of Onze-Lieve-Vrouwenkerk met hun penseel vereeuwigden. Zoals Samuel van Hoogstraten, de man door wie we uiteindelijk naar het bezienswaardige Dordrecht werden gelokt.
Meer lezen
Er zijn meer mooie steden te ontdekken in Nederland. Neem Groningen, de bruisende hoofdstad van de gelijknamige provincie. Het water bepaalde niet alleen het lot van Dordrecht maar ook dat van het Zeeuwse Middelburg. En ook de Hanze zorgde voor de bloei van steden aan het water, zoals Zutphen en Zwolle, waar we ook een podwalk van ‘Het water komt’ volgden.
Openingsfoto: Korte Engelenburgerkade in Dordrecht. Alle foto’s: ©Stella Ruisch
Recente reacties