Dompel onder in kunst in Fabrique des Lumières

Schilderijen overal om je heen

In een van de monumentale gebouwen van de Westergasfabriek in Amsterdam zijn de schilderijen overal om je heen. Ze bewegen zich over de vloer, het plafond, de muren. Je kunt ze bekijken in aparte ruimten, zodat ze nog dichter op je huid kruipen. Je weet niet waar je kijken moet en hebt telkens het gevoel dat je iets hebt gemist, omdat je net naar de verkeerde kant keek. En het zijn niet de minste schilderijen. Het eerste programma van de Fabrique des Lumières omvatte Dali en Gaudí. En op dit moment zijn er de Hollandse meesters te beleven, zoals Rembrandt, Vermeer en Van Gogh. Een volgende film bevat de schilderijen van Mondriaan.

Meer dan enkele seconden

Volgens het HEM kijken we gemiddeld maar drie seconden naar een kunstwerk. RTL maakt daar in een programma over het Rijksmuseum het dubbele va; zes seconden. Kennelijk kan een schilderij onze aandacht niet lang vast houden. Toch brengen mensen wel eens een uur of twee op een tentoonstelling door….Hoe kan dat? Zou het iets te maken hebben met het feit dat sommige details onze aandacht vasthouden? De Fabrique des Lumières laat voor de bezoeker de tijd voorbij vliegen.

Uitvergroot en bewegend

Dat doen ze door van een schilderij een film te maken en op details in te zoomen. Die worden vervolgens uitvergroot geprojecteerd. Soms worden de beelden ook in beweging gebracht. Het ene beeld vervloeit langzaam in het andere. Er wordt beeldrijm toegepast, waardoor een beeld opgevolgd wordt door een beeld dat verwijst naar het vorige. Door de grootte en de beweging blijf je de schilderijen volgen van het ene detail van het meesterwerk naar het volgende.

Baden in kleur en muziek

Door al die in elkaar overvloeiende beelden baad je in kleuren. Soms donker, soms heel licht. Het is een feest en geeft mij hetzelfde wow-gevoel als vuurwerk maar dan zonder het bijbehorend schuldgevoel van luchtvervuiling en verstoorde rust. Het is dat ik in gezelschap ben, want anders zou ik hier met gemak drie keer dezelfde film bekijken. Ik raak niet uitgekeken op alle details. Zelfs van schilderijen die ik al meerdere keren gezien heb. En het kan ook, want de bezoeker mag zo lang als hij wil blijven in de Fabrique des Lumières. Muziek begeleidt de beelden en dat is van klassiek, jazz tot pop, maar vraag mij niet wat ik gehoord heb. Op Pink Floyd na bij heb ik het niet onthouden. Mooi was het wel en het paste bij wat ik zag. Op Spotify vond ik de playlists die bij de verschillende shows horen.

Fabrique des Lumières is internationaal

Op deze manier naar kunst kijken kan niet alleen in de Amsterdam Fabrique des Lumières. De allereerste keer zag ik zo schilderijen in Bordeaux, waar ze het Les Bassins des Lumières hebben genoemd. Bassins, omdat het voormalig onderkomen van onderzeeboten is omgetoverd tot ruimten waar de kleurrijke beelden te zien zijn. Niet op de vloer maar op het water! Daar zag ik de meesters van het Franse impressionisme. Inmiddels zijn er 9 plekken waarop je in de wereld op deze manier naar kunst kunt kijken, o.a. in Hamburg, Parijs, New York en Jeju (Korea).

Het is het Franse Culturespaces dat de films maakt. Volgens een artikel in de Volkskrant vallen ze onder de noemer immersive art, het onderdompelen in kunst. Het gaat hier puur om het genieten en niet om meer te weten te komen van de schilderstijl, het leven van de schilder en zijn plek in de geschiedenis. Ook al krijg je en passant veel details mee van de schilderijen en hun verfstreken. Zouden de kijkers de naam onthouden van de schilders en schilderijen die ze zien? Zo niet, is dat erg? Kunst is er immers om de schoonheid ervan te bewonderen! En dat kan volop in de Fabrique des Lumières in het Amsterdamse Westerpark.

Meer lezen

Beleving wordt steeds belangrijker voor kunstkijkers. De zojuist beëindigde tentoonstelling ‘De grote illusie’ in het Haarlemse Teylers Museum speelde daarop ook in. Net zoals de ‘performance art’ van Marina Abramović in het Amsterdamse Stedelijk.

Openingsfoto: © Karin de Lange