Poëtisch verhaal van Alla Kovgan in betoverende beelden
Wat onwennig, met een raar brilletje op mijn neus, zit ik in de filmzaal om de documentaire Cunningham, die vanaf deze week in de bioscoop draait, in 3D te bekijken. Al snel vergeet ik alles om me heen en heb ik alleen nog maar oog voor de schitterende filmbeelden. Een man danst in een glimmend, betegelde tunnel en beweegt zijn armen en benen; woeshj-woeshj, van links naar rechts. Op het dak van een gebouw in New York, voeren dansers in felgekleurde pakken geconcentreerde bewegingen uit. Even later dansen een man en een vrouw in blauw en geel tussen de groene bladeren van een park met slechts het fluiten van de vogels als achtergrondmuziek. Het zijn de betoverende beelden waarmee regisseur Alla Kovgan een leven schetst, dat in het teken van de dans staat. In dit geval het leven van de naamgever van de film, de legendarische Amerikaanse choreograaf en danser Merce Cunningham (1919-2009).
Van helemaal niets tot elke mogelijke beweging
Merce Cunningham noemde zich bij voorkeur danser. En zo zien we hem dan ook vooral in de film. Van zijn beginjaren als arme, verguisde danser in het naoorlogse New York, waar hij op een onverwarmde etage in de stad woonde, tot zijn uiteindelijke doorbraak als beroemd choreograaf van moderne dansen. Kovgan maakt daarbij gebruik van archiefbeelden. Veel zwart-wit foto’s en filmbeelden van optredens, repetities, tournees en bijeenkomsten. Op de achtergrond vertelt Cunningham -door middel van bewaard gebleven monologen en interviews- over zijn ideeën en overtuigingen.
“Dansen is een kwestie van mensen die op verschillende manieren bewegen”, verklaart Merce Cunningham aan het begin van de film. “Van helemaal niets tot elke mogelijke beweging die iemand kan bedenken.” Er ontstonden vruchtbare samenwerkingen met verschillende kunstenaars, zoals componist John Cage, die zijn levenspartner was. Maar ook met pop-art kunstenaars Robert Rauschenberg en Andy Warhol. “We hadden slechts twee dingen gemeen”, vertelt Robert Rauschenberg. “Onze ideeën en onze armoede.” Gaandeweg ontstaat er een fraai tijdsbeeld van een periode waarin er volop naar nieuwe kunstvormen werd gezocht.
Opnieuw uitgevoerd
Cunningham is een boeiend verhaal én poëtisch verteld! Kovgan filmde op verschillende locaties, zowel binnen als in de buitenlucht. Voor de film in 3D werden fragmenten uit veertien dansen die Cunningham creëerde tussen 1942 en 1972 opnieuw uitgevoerd.
Vol bewondering kijk ik naar het wonderschone Summerspace uit 1958. Het pointillistische decor loopt door op de vloer en de wanden en vormt zelfs het motief op de strakke danskleding van de dansers. Ademloos zie ik het sfeervolle, geheimzinnige RainForest uit 1968, waarvoor Andy Warhol aluminiumkleurige kussentjes, gevuld met helium, ontwierp. Ze dwarrelen over de vloer en zweven door de ruimte. Net als de dansers. Het effect is, mede door de dieptewerking, overdonderend en zo ontroerend mooi dat ik stiekem een traantje wegpink achter mijn brilletje.
Na afloop blijven de kleurrijke beelden nog dagen opdoemen in mijn hoofd en elke beweging lijkt een belofte van dansen in zich te verbergen. Wat zou het geweldig zijn de dansen van Cunningham in het echt te kunnen bekijken! Misschien is dat ooit mogelijk. Maar tot die tijd hebben we, dankzij Alla Kovgan, de film. Cunningham. Een aanrader, een must! Cunningham is in 3D en 2D te zien en thuis via Picl. Maar de film is bij uitstek geschikt om in de bioscoop in 3D te bekijken. Mét zo’n raar brilletje op!
Meerdanvijftig.nl plaatst regelmatig verhalen over film. Vorige week schreef Wiette van Klingeren over de films Hope Gap en Sybil, Karin de Lange was nieuwsgierig naar Berlin, Alexanderplatz en ze leefde mee met Madre. Naast dans is muziek ook onderwerp voor film. Zo keek Kees Rooze naar het verhaal van Robbie Robertson over de beroemde rockgroep The Band.
Recente reacties