Als inwoner overlijdt, rouwt heel het dorp

Brigitte Leferink was onverwacht getuige van een bijzonder begrafenisritueel op Vlieland. Tijdens haar vakantie op het Waddeneiland (waarvan komende zondag 22 mei het verslag) zag ze met eigen ogen hoe het hele dorp de laatste eer bewijst aan een overleden bewoner van Vlieland. Inclusief de toeristen.

Vlieland is in rouw

De restaurantmanager kijkt op zijn horloge en geeft zijn collega’s een seintje. Hoewel het midden op de dag is, wordt het terras leeggehaald. De bediening maant bezoekers hun kopje koffie op te drinken en dan te vertrekken. De bloemen gaan van de tafels, de stoelen worden opgestapeld en de tafels aan de kant gezet.

Vlieland is in rouw. Waar een paar dagen eerder aan alle panden de nationale driekleur hing, hangt nu de Vlielandse groen-witte vlag met een zwarte wimpel. Een inwoner van het eiland is overleden en vandaag wordt hij begraven. De laatste tocht wordt gemaakt door de Dorpsstraat, naar de kerk en het kerkhof.

Oorverdovende stilte

Binnen in het hotel gaan de gordijnen dicht. Aan de overkant van de straat in het woonhuis ook, net als overal in de Dorpsstraat. De winkeliers halen hun spullen binnen en sluiten de deuren. In plaats van de levendige geluiden van het bruisende eilandleven, rollende koffers van mensen die naar en van de boot gaan, kinderen die vragen om een ijsje en piepende remmen van een fietser die een stop maakt bij de bakker, heerst er een oorverdovende stilte.

Het hotelpersoneel stelt zich op in een rij voor het pand. Iedereen: de kelner, de receptioniste en het personeel uit de keuken. Het doet er niet toe of je de overledene kent. Winkeliers en bewoners staan zij aan zij met toeristen die van hun fiets zijn gestapt. Het enige geluid dat je hoort zijn de kerklokken die luiden.

Eindeloze stoet mensen

Dan komt de begrafenisstoet langs. Aan het hoofd twee politieagenten in uniform. Daarachter een vrijwilliger van de begrafeniscommissie. Dan volgen twee draagbaren met bloemen, gedragen door mensen in een jasje van de reddingsmaatschappij. De kist van de overledene komt daarna, gevolgd door een eindeloze stoet mensen. Op dit kleine eiland kent iedereen elkaar. Wie niet aan het werk is, loopt mee in de stoet.

Als iedereen voorbij is, blijft het nog even stil, tot de stoet de hoek om is richting Kerkplein en uit het zicht verdwenen. Dan neemt het leven weer zijn gang. Het terras wordt in orde gemaakt, de uitstallingen uit de winkels naar buiten gereden en de gordijnen gaan open.

Joris Linssen maakte voor de KRO-NCRV een filmpje over het bijzondere begrafenisritueel op Vlieland.

Oog voor begraven

Brigitte Leferink heeft een fascinatie voor begraafplaatsen en wat daar mee samenhangt. Zo bezocht ze de tentoonstelling (re)design death, stond ze stil bij de romantiek van begraafplaatsen en kregen de grafstenen van Oterdum aandacht in het artikel Langs plekken met een verhaal in Groningen. Stella Ruisch verhaalde over de Dia de Muertos in Mexico, Stonehenge en de viering van Allerzielen.

Openingsfoto: Nicolaaskerk en kerkhof op Vlieland. ©Brigitte Leferink