De kunstenaar poseert bloot bij zijn -ongevraagde- graffiti op de villa E1027 aan de Franse Côte d’Azur. Charles-Édouard Jeanneret-Gris was here straalt alles uit op deze foto uit 1939. De wereld had hem inmiddels leren kennen als de architect Le Corbusier. Een eigenzinnige man, die zich in de architectuur vooral in vierkante vlakken, beton, zonder versiering uitdrukte. Dat maakt nieuwsgierig naar zijn kunst. Tot 8 januari besteedt het Cobra Museum in Amstelveen aandacht aan de andere talenten van de in 1965 in zee verdronken Le Corbusier. Een boeiende bestemming voor de kerstvakantie. En wie weet een mooie aanleiding om een rondreis te maken langs de monumenten die hij in het Franse landschap heeft achtergelaten.

Ik verwachtte weinig van  Le Corbusier

Mijn nieuwsgierigheid is vooral geprikkeld doordat zijn architectuur van het minimale modernistische is. Dan blijft de vorm van het gebouw over. Kan zo’n kunstenaar beelden scheppen die op het netvlies blijven hangen? Ik verwachtte er weinig van. Van die kunst waarbij hele verhalen verteld moeten worden om het interessant te maken.

Picasso als voorbeeld

Corbusiers kunst heeft veel gemeen met Picasso.

Hoewel de naam nergens in de tentoonstelling genoemd wordt, vind ik zijn kunst lijken op die van de wereldberoemde kunstenaar Picasso. Le Corbusier schildert net als hij realistische onderwerpen die dan geometrisch weergegeven worden. Bijvoorbeeld een mevrouw in meetkundige cirkels, ovalen, driehoeken, rechthoeken weergegeven. Ook in stillevens worden op dezelfde manier allerlei voorwerpen ‘vermeetkundigd’. Nu zijn dat precies de onderwerpen die Le Corbusier gebruikt heeft. En dat doet hij heel mooi.

Als dank ongevraagde muurschildering

Le Corbusier werkte met verschillende materialen. Hij gebruikte waskrijt, verf, inkt, maakte tekeningen en schilderijen maar ook wandkleden. En….ongevraagd muurschilderingen. Zijn buurvrouw in Roquebrune Cap Martin, Eileen_Gray had daar een huis gebouwd samen met haar vriend Jean Badovici. Jean was bevriend met Le Corbusier en daardoor verbleef de architect enige tijd in de villa aan de Cote d’Azur. Als ‘dank’ voorzag hij het huis van muurschilderingen. Aangezien Le Corbusier zijn levenlang naturist was, deed hij dit naakt. Een van de afbeeldingen moet een intiem samenzijn van Eileen met Jean voorstellen. Heeft Jean hiervoor toestemming gegeven? Het schijnt dat Eileen Gray, zelf beroemd ontwerper, furieus was. Ze was geen bewonderaar van Le Corbusier, wiens architectuur ze te standaard en te rationeel vond.

Villa,  klooster,  kapel en een flat op pootjes

Corbusier gaf met zijn Unité d’habitation het voorbeeld voor de Bijlmer.

Voor wie nog een reisdoel zoekt in Frankrijk, zijn er verscheidene mooie gebouwen te vinden op de route naar de Middellandse Zee. De Villa Savoye bevindt zich in de omgeving van Parijs. Een vreemde maar prachtige kapel vind je in het natuurpark in de Vogezen; de Notre Dame du Haut. En een klooster Sainte-Marie_de_La_Tourette in de buurt van Lyon. In Marseille, stad aan de Middellandse Zee staat Unité d’Habitation.
Het gebouw in Marseille heb ik deze zomer kunnen bewonderen tijdens mijn vakantie aan de Middellandse Zee. Dit gebouw staat op pootjes, zeg maar gerust enorme pilaren. Le Corbusier zag gebouwen als ‘woonmachines’. De honingraatflats van de Bijlmer zijn moeiteloos te herkennen In het ontwerp uit 1952.

Wereldberoemd flatgebouw door Le Corbusier

Binnenstraat in Marseille geslaagd, in Amsterdam geflopt.

Het gebouw telt 18 verdiepingen en 335 appartementen. Om er in te wonen moet je een vermogen op tafel leggen, want het gaat inmiddels om een wereldberoemd flatgebouw. De flat kent wat in de Bijlmer een binnenstraat wordt genoemd. De gedachte erachter was dat deze zou worden gevuld met winkels, restaurants en bedrijfjes. In Amsterdam is dat nooit gelukt. In Marseille kun je er nu een hotel met restaurant, bedrijfjes en een enkel designachtig winkeltje te vinden. Ik vond het dakterras geweldig. Er bevindt zich een kunstgalerij en in de luwte, bijna niet te zien een privé-zwembad. Rondom een prachtig uitzicht op Marseille.

‘Kinderen’ van de flat op pootjes

Corbusier is vader van de flat op pootjes.

In Berlijn en Nantes zijn dezelfde gebouwen te bewonderen. En ook in Frankrijk staan er nog twee. Nassuth, de bedenker van de Bijlmer, volgde het voorbeeld van Le Corbusier. Zijn opvattingen over La Ville Radieuse, oftewel de Schitterende Stad, vonden bij hem navolging. Alleen is de Bijlmer in onze eigentijdse ogen een monument van mislukking. Op een haartje na zijn alle honingraatflats gesloopt. De klusflat Kleiburg is nu een opgeknapt en aangepast exemplaar. Het verschil met de andere gebouwen is het ontbreken van de ‘pootjes’ waarop de honingraatflats staan. Anders dan de Fransen willen wij in ons kleine kikkerland schaarse ruimte graag gebruiken. En dus is de onderkant geen open ruimte om te parkeren. De flat op pootjes heeft in Nederland nog  veel meer bouwheren geïnspireerd.

In Amsterdam maar ook in Nijmegen

Aan de Wibautstraat in Amsterdam staat de Lagere Technische School,  waarin nu het Cygnus-gymnasium is gevestigd. Hier heeft architect Ingwersen niet alleen de pootjes gebruikt maar ook de diepliggende ramen. Verder in Amsterdam heeft architect Warners in Nieuw-West de Verfdoos ontworpen. In Nijmegen staat de Stadsschouwburg op pootjes met van binnenuit een prachtig uitzicht. Als je er eenmaal oog voor hebt gekregen blijkt de flat op pootjes talrijke familieleden te hebben gekregen. En dat alles dankzij die eigenzinnige Le Corbusier.