Na Koningsdag verdwijnen de oranje vlaggetjes en hoedjes weer voor een jaar in de kast samen met de niet verkochte spullen en breken een paar dagen van bezinning en overdenking over vrijheid aan. Zo ervaar ik het begin van de meimaand. Het zijn voor mij géén vrijblijvende dagen, waarop we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdenken en de Bevrijding vieren.
Vrijheid hoog in het vaandel
Als kind van ouders die de oorlog als jongvolwassenen intensief meemaakten, werd dagelijks aan de keukentafel een aantal levenszaken extra benadrukt. Het maken van zelfstandige keuzes, niet akkoord gaan met onderdrukking, opkomen voor anderen, het bevechten van je bestaansrecht en het grote belang van vrijheid stonden hoog in het vaandel.
Juist nu lezen over Vrijheid
Ons gezin vormde geen uitzondering. Een hele generatie beklom de barricaden op zoek naar nieuwe maatschappelijke verhoudingen. Er veranderde veel maar nog altijd, misschien wel meer dan ooit, moeten we kritisch blijven. Laten we er in mei over lezen, want de stapel boeken over het bevechten van de vrijheid is onmeetbaar.
1) Vrijheid, Jonathan Franzen
Een dikke pil, deze Amerikaanse familieroman, die zich afspeelt vanaf het einde van de jaren tachtig van de vorige eeuw. Het progressief-liberale echtpaar Walter en Patty en hun kinderen komen in aanraking met diverse vormen van vrijheid; van vrijemarkteconomie tot vrije liefde. Verworven vrijheden blijken broos en kwetsbaar wanneer ze in botsing komen met de belangen en behoeften van anderen. Het levert een sterk tijdsbeeld op. ISBN 978 90 446 1439 8, uitgeverij Prometheus, 2010
2) Niet verstaan, Gerhard. L. Durlacher
Nadat hij, aan het sterfbed van zijn vriendin Sonja, die net als hij “een nummer op haar arm had” had gezien dat het verdringen van herinneringen niet goed is, besloot Durlacher om zijn levensverhaal op te schrijven. Hij kwam als klein jongetje met zijn ouders vanuit Duitsland naar Nederland, maar bleken niet veilig te zijn. In Auschwitz verloor hij zijn ouders. In zijn vijfde boek ‘Niet verstaan’ beschrijft de, inmiddels overleden, Durlacher hoe hij na de Tweede Wereldoorlog, in Nederland, zijn leven weer probeert op te pakken. Een sober en indrukwekkend boek.
ISBN 978 903 640 095 4, uitgeverij Meulenhoff, 1995
3) De bekende wereld, Edward P. Jones
Augustus Townsend koopt zichzelf, zijn vrouw en hun zoon, Henry, vrij uit de slavernij door kasten en tafels te maken. Tot afschuw van zijn ouders begint Henry jaren later een eigen plantage met slaven. Henry wil het beter doen dan de blanke slavenhouders, maar goed en kwaad en zwart en wit zijn, in de jaren voor de Burgeroorlog (1860-1865) niet meer zo eenduidig te plaatsen. Mooi verhaal met zeer sterk uitgewerkte karakters.
ISBN 90 214 6808 5, uitgeverij Querido, 2005
4) Het verslag van Brodeck, Philippe Claudel
In een geïsoleerd dorp in de bergen arriveert een vreemdeling. Het loopt niet goed met hem af. De dorpelingen dwingen Brodeck om een verslag te schrijven over de gebeurtenissen; liefst niet te gedetailleerd. Terwijl Brodeck naast het verslag ook persoonlijke aantekeningen noteert, komen zijn herinneringen bovendrijven aan zijn deportatie naar het kamp tijdens de oorlog. Het verslag van Brodeck is een parabel op de Shoah. Een aangrijpende roman; absoluut één van mijn lievelingsboeken.
ISBN 978 90 234 2848 0, uitgeverij De Bezige Bij, 2008
5) Leven en liefdes van een duivelin, Fay Weldon
Ruth is geen aantrekkelijke vrouw. Wanneer haar man een hartstochtelijke relatie begint met Mary Fisher, een steenrijke, knappe schrijfster van damesromannetjes, komt de duivelin in haar naar boven. Strijdvaardig neemt ze wraak en eist haar rechten op … en meer! Één van de allerzwartste verhalen van Fay Weldon.
ISBN 978 90 351 0465 5, uitgeverij Bert Bakker, 1983
Nadenken over wat vrijheid inhoudt
Totaal verschillende boeken, maar ze nodigen allemaal uit tot nadenken over wat vrijheid precies inhoudt. En zeg nou zelf; dat is toch een mooie vraag voor de komende dagen?
Lezersoproep
Welke boeken passen volgens jou in dit thema?Waarom? Ik lees ze graag om te bespreken in Meerdanvijftig! Stuur je mail naar info@meerdanvijftig.nl
Deze reactie ontvingen wij op onze oproep: wat betekent vrijheid voor u?
“Wiette van Klingeren heeft mij weer eens aan het denken gezet over wat vrijheid voor mij eigenlijk inhoudt.
Vrijheid voor mij:
– Dat ik mag denken, zeggen, voelen, doen en bepalen wat ik wil zonder angst te worden opgepakt. Zonder angst voor bommenwerpers en ander vernietigingstuig.
– In balans zijn met mezelf en mijn omgeving.
– Vrij voelen in mijzelf. Dit in tegenstelling tot opgesloten voelen in mijzelf.
Het boekje “De profeet” van Kahlil Gibran past volgens mij in dit thema. In dit boekje geeft de profeet Almoestafa antwoorden op levensvragen. Zijn antwoorden ademen “vrijheid” uit. Vrijheid in geest. Hij spreekt ook over vrijheid in het bijzonder.
Hij eindigt zijn antwoord op de vraag “Spreek tot ons over vrijheid” als volgt:
“En zo wordt je vrijheid, wanneer zij haar boeien slaakt, zelf de bloei van een grotere vrijheid”.
Met vriendelijke groet,
Bart Knottnerus
Alkmaar
Mooie woorden van Bart.
Vrijheid kent inderdaad vele gezichten; net als onvrijheid.
Én een prachtige tip voor de lijst van boeken die over vrijheid gaan!
Bedankt, Wiette