De meeste bezienswaardigheden in je eigen omgeving worden zelden met een bezoek vereerd. Een afspraak met een zieke kennis in Zaandam combineerde Stella Ruisch zo met een allereerste blik op de Zaanse Schans. Wat vinden de busladingen Chinezen, Duitsers, Amerikanen en vele, vele andere buitenlandse toeristen hier zo mooi aan?
Tot 2026 gratis
In het voetspoor van een groepje Engelsen melden we ons in het Zaans museum bij de ingang naar de Zaanse Schans. Om tot de ontdekking te komen dat je -gratis!- langs de huizen en de molens kan lopen. Alleen voor het betreden van een aantal museumpjes is het handig een toegangskaart te kopen. Maar met onze museumjaarkaart kunnen we ook zó naar binnen. De vrije toegang nadert wel zijn einde. Vanaf volgend jaar april wordt er wél entree geheven: 17,50 euro per persoon.
Bedreigde monumenten
Dus lopen we nu nog op de bonnefooi langs de weggetjes waaraan pittoreske Zaans groene huisjes met klok- en andere geveltjes zijn gevestigd. Bijna had ik ‘gebouwd’ geschreven in plaats van ‘gevestigd’. Maar dat is niet zo. De Zaanse Schans is ontstaan uit een naoorlogs initiatief van de toenmalige burgemeester van Zaandam samen met architect Jan Schipper om hier in de Kalverpolder monumentale huizen en molens naartoe over te brengen die elders dreigden te verdwijnen. In 1972 werd het geopend door koningin Juliana en sindsdien loopt het storm.
Wonen met toeristen op de stoep
Het verschil met het openluchtmuseum in Arnhem is dat hier nog écht gewoond wordt. Zo zien we op deze oerhollandse zomerdag twee mensen gezellig op een opklapstoeltje voor hun huis zitten. En horen we later dat in één van de molens een inmiddels 90-jarige molenaar woont, die van plan is hier de eeuw vol te maken. Zo gelukkig woont hij hier, terwijl de toeristen letterlijk op zijn stoep staan. Wel een schril contrast met de inwoners van de Amsterdamse binnenstad die steen en been klagen.
Bijzondere molens
Met schipper Raymond wagen we ons op de rivier de Zaan voor een korte boottocht langs de 5 prachtige molens, die allemaal een eigen functie hebben. Houtzaagmolen ‘Het jonge schaap’ is de laatste aanwinst, een replica van een molen uit de 17de eeuw die begin deze eeuw werd nagebouwd. Leuk, dat alle molens nog steeds in bedrijf zijn. De bijzonderste is molen De Kat. Het is de enige verfmolen ter wereld waar van lijnzaad en pigmenten verf wordt gemaakt die gebruikt kan worden om monumenten te restaureren. Ja, natuurlijk komt hier ook het speciale Zaanse groen vandaan, de verf die hier aan beide zijden van de Zaan op de houten huizen omringd.
Genoeg om terug te komen naar de Zaanse Schans
De Zaanse Schans is van 2 kanten te bereiken. Vanaf het Zaans museum maar ook vanuit Zaandam zelf via de brug over de Zaan. En sla dan ook het aardige winkeltje, waar ’s Neerlands grootgrutter Albert Heijn ooit is begonnen niet over. Net zoals het klompenmuseumpje, de kaasmakerij en het Verkade Museum… Afijn, genoeg om nog voor terug te komen. Ook voor iemand uit de buurt.
Meer lezen
Het Achterhuis van Anne Frank in Amsterdam is ook zo’n bezienswaardigheid, die door de toeristische drukte onder aan het lijstje ‘moet je bezocht hebben’ staat. Sinds deze week is het Panorama Mesdag in Scheveningen een rijksmuseum geworden. Een bezienswaardigheid die wacht op meer bezoek. En dan de rondvaart! Doe die eens niet in Amsterdam, maar maak hem in Haarlem, zoals Brigitte Leferink.
Openingsfoto: een stroom bezoekers wandelt langs de huisjes, boerderijen en molens aan de Zaanse Schans. Alle foto’s: ©Stella Ruisch
