Elke week geven we op Meerdanvijftig.nl een tip om naar te kijken. Op 4 zomerse maandagavond zond de VPRO vrijwel onopgemerkt een mooie documentaire uit: Vietnam, de wording van een land. Gelukkig nog terug te zien via NPOStart!
Conflict in het verre Azië
Het is dit jaar 50 jaar geleden dat de Amerikanen vertrokken uit Vietnam en het communistische noorden het zuiden veroverde. Een paar jaar ervoor was er op mijn middelbare school sprake geweest van een schoolstaking en rees de vraag of ik meedeed met de demonstratie tegen de oorlog in Vietnam. Ik ontdekte dat ik geen opstandige puber was. Want ik deed niet mee. Het generatieconflict tussen mijn ouders en twee oudere zussen was voor mij actueler dan een conflict in het verre Azië.
Maar de journaalbeelden van mensen die zicht vastklampten aan een opstijgende Amerikaanse helikopter in Saigon, de latere bootvluchtelingen; ze maakten een onuitwisbare indruk. En de met Oscars overladen films ‘Coming Home’ met Jane Fonda, Bruce Dern en Jon Voigt en ‘The Deerhunter’ met Robert de Niro en Christopher Walken beiden uit 1978 zorgden ervoor dat de oorlog in Vietnam in de herinnering bleef.
De invloed van Amerika
Meer dan dat het ging om de strijd tussen kapitalisme en communisme, de invloed op het wereldtoneel van de Amerikanen (wat is er nieuw?) wist ik niet over Vietnam. Een goede reden om nu naar Vietnam, de wording van een land te kijken.
Noord- en Zuid-Vietnam
Terwijl wij ons in Nederland zelf moeten bevragen over het koloniale verleden in Indonesië, speelt in het eerste twee delen van deze Duits-Tsjechische productie zich een zelfde scenario af na het vertrek van de Japanners in wat toen nog Indochina heette (Vietnam, delen van Cambodja en Laos). De Fransen willen hun oude kolonie terug, terwijl Ho-Chi-Min zijn volk al aan de zelfstandigheid heeft laten ruiken. Na het verliezen van de slag bij Dien-Bien-Phu druipen de Fransen af. Vietnam wordt in twee stukken gehakt: het communistische noorden en het democratische maar al snel door en door corrupte zuiden. Zuid-Vietnam leunt meteen zwaar op Amerikaanse hulp. Elke vorm van opstand wordt er meteen bloedig onderdrukt.
Vietnam verteld door de Vietnamezen zelf
Het verhaal wordt verteld aan de hand van uniek filmmateriaal (de makers kregen zo’n 450 Vietnamese films tot hun beschikking en door Vietnamezen zelf. Ook de historici, hoewel afkomstig van buitenlandse universiteiten hebben allemaal een Vietnamese achtergrond. Dat maakt de documentaire heel persoonlijk. De documentaire Vietnam, de wording van een land, vertelt me het verhaal achter de beelden, de films, de foto’s die het nieuws tijdens mijn middelbare schooljaren bepaalden. Een aanrader voor mijn generatie maar ook de daaropvolgende.
Meer lezen
De documentaire Vietnam, de wording van een land past in het rijtje van documentaires die verschenen zijn over Indië en Indonesië, zoals Indië Verloren. Wiette van Klingeren zag er ook één die de jaren zeventig bepaalde: maar dan over de Apartheid in Zuid-Afrika. En dan is er nog de strijd om de erkenning op het recht van een eigen land van de Palestijnen: het schrijnende verhaal van leven op de Westoever van de Jordaan in No other land.
Openingsfoto: beeld uit de documentaire Vietnam, de wording van een land.
