“Ken je de Theefabriek in Houwerzijl? ” De oudste dochter van Stella Ruisch heeft  het idee aangedragen voor een moeder-dochter uitje naar de noordelijke hoofdstad. Een beetje truttig, dacht Stella. Om tot de ontdekking te komen dat Neerlands enige theemuseum in Houwerzijl een verrassend uitje in het teken van thee is.  Niet alleen omdat er nu een tentoonstelling over haar favoriete schrijfster Hella Haasse en haar boek Heren van de thee’ is te zien.

Gedachteloos sop ik iedere ochtend een zakje Ceylon thee in mijn kopje. Zelfs als ik ’s middags de moeite neem om losse groene thee in een thee-ei te doen, denk ik niet verder dan de smaak. Eigenlijk net zo als ik jarenlang een stekker in het stopcontact heb gestoken of het water uit de kraan laat lopen. Geen moment stil gestaan bij het proces van energiewinning, waterzuivering of thee-fabricage.  

Van de ene in de andere verbazing

Daarom rol in ik in de voormalige gereformeerde kerk en pastorie van Houwerzijl van de ene verbazing in de andere. En dan moeten we nog naar de bovenste verdieping om de tijdelijke tentoonstelling over Hella Haasses boek te zien.

De Theefabriek, zoals het museum, de schenkerij en bijbehorende winkel heet,  laat de hele geschiedenis van de Nederlandse thee zien. Van de ontdekking dat thee een medicinale werking heeft tot de opkomst van thee als elitedrankje voor dames in de 17de en 18de eeuw. De meeste thee komt van de Chinese theeplant, camellia sinensis.  Die overigens in heel Zuidoost-Azië wordt verbouwd.

Beelden van de theefabricage en de theecultuur rond
de vorige eeuwwisseling. Te zien in de Theefabriek in Houwerzijl.

Groene en zwarte thee van dezelfde struik

De weersomstandigheden, het oxideren van de theeblaadjes, het toevoegen van geur- en smaakstoffen maken het verschil in thee. Het plukken en selecteren van de blaadjes gebeurt nog steeds met de hand. Zo leer ik ook dat mijn groene thee niet van een andere plant komt. Het oxydatieproces van de geplukte blaadjes wordt gestopt door verhitting. Daardoor blijven ze groen maar blijven ze niet zo lang goed als zwarte thee. Daar laat men de blaadjes langer voor oxyderen.

Een hele klus in de voorbije eeuwen de thee vervolgens zo te verpakken en te vervoeren dat de smaak niet verloren ging. Daar danken we de bekende theeblikken aan. De opkomst van de snelle theeklippers (kent u ze nog uit de televisieserie ‘The Onedin Line’?) zorgde in de tweede helft van de 19de eeuw er voor dat meer en betere thee naar West-Europa kwam. Zo kon een steeds groter publiek van thee genieten.

Verleden en heden

Nostalgie maakt zich van me meester in de nagebouwde winkeltjes en een kantoortje waar theeproevers voor constante kwaliteit zorgen. Hoe het tegenwoordig gebeurt (in Sri Lanka) , zien we op een film in een zaaltje van de Theefabriek. Wel fijn om de voeten even wat rust te gunnen!

Beeld bij boek van Hella Haasse

Want dan wacht ons nog de kleine maar fijne tentoonstelling over De Heren van Thee. Wat leuk om stukken uit de brieven te lezen, waarop Hella Haasse haar roman baseerde. De erfgenamen van de familie Kerkhoven hebben ze speciaal ter beschikking gesteld. Minutenlang kijk ik naar de foto’s  van Rudolf, zijn vrouw Jenny die zo tragisch aan haar einde is gekomen en hun kinderen in de Preanger op het Indonesische Java. Zo komen de romanfiguren voor de lezer ‘tot leven’.

Niet alleen in Nederland werd ‘Heren van de Thee’
een mooi boek gevonden.
Klein maar fijne tentoonstelling in De Theefabriek.

Nog leuker is dat één van de theeplantages uit het boek, Malabar, nog steeds bestaat. En dat de thee te koop is in de winkel van de Theefabriek. Waar je naast een schat aan theesoorten ook een groot assortiment aan theeserviezen, theepotten en alles wat je maar met thee in verband kan brengen, aantreft.

High Tea in de Theefabriek

Maar eerst sluiten we in de Theeschenkerij af met een High Tea. Ook als je niet zo in het verhaal achter thee geïnteresseerd bent, kun je zo een heerlijke middag beleven in het Groningse Houwerzijl.

Een heerlijke high tea als afsluiting.

Meer ideeën voor een bezoek aan Groningen

Nog niet zo lang geleden vierde Groningen 350 jaar ontzet. Dat was aanleiding voor een verhaal over de stad Groningen. Brigitte Leferink beschreef meerdere malen de schoonheid van de provincie Groningen. Dat deed ze in Ontdek de mooiste plekjes van Groningen. In Langs plekken met een verhaal maar ook in De vele vergezichten van Groningen. En vergeet ook niet de prachtig gelegen kerken in de provincie. Het laatste verhaal verscheen in onze serie Een rondje door Nederland, waarin we alle provincies aandeden.

Openingsfoto: De voormalige gereformeerde kerk en pastorie omgetoverd tot een uniek theemuseum. Alle foto’s: ©Stella Ruisch, Ariane de Groot.