Het overkomt ons bij toverslag. Bij het openzwaaien van de deur naar de museumwoning uit de jaren vijftig aan de Freek Oxstraat in Amsterdam-West maakt jeugdsentiment zich van ons meester. “Oooo, zie je die gordijnen? Ploegstoffen, die kun je nu weer bij Ikea krijgen,” roept vriendin Mieke verrukt. Ze is ook opgegroeid in zo’n woning, in eenzelfde tuinstad maar dan in Rotterdam.
Verguisd stadsdeel waarop Nederland trots zou moeten zijn
“Zo’n fruitmandje hadden wij ook,” verzucht Marry die net als ik (deels) in Amsterdam-West is opgegroeid. Het bezoek aan de museumwoning is de ‘grande finale’ van een rondleiding vanuit het Van Eesterenmuseum door een verguisd stadsdeel. De stedebouwkundige visie op Nieuw-West zou tot Neêrlands trots moeten strekken.
Stoere bouwvakker op ‘Istanboel’plein
We doorkruisen een klein parkje, waar de krokussen het standbeeld van een bouwvakker extra kleur geven. Argeloos vraag ik aan gids Karin hoe het hier heet. Waarop een passerende fietsende Amsterdammer ‘Istanboelplein’ antwoordt. Inderdaad zitten op een bankje wat verderop vrouwen met hoofddoek die hun in het lentezonnetje dartelende kinderen vermanende woorden toeroepen. Net als onze moeders dat een halve eeuw geleden deden.
Amsterdam-West gered van verdichtingsbouw
Licht, lucht en ruimte in Osdorp. De woningen gingen tot 4 hoog. Anders moest er een (te dure) lift in.
Licht, lucht en ruimte, dat moest zorgen voor de verheffing van de arbeiders die na een dag lang werken thuiskwamen. “Dat waren de opvattingen waarmee het AUP, het Algemeen Uitbreidings Plan, al in 1934 werd ontworpen,” vertelt gids Karin van het Van Eesterenmuseum, vernoemd naar de aartsvader van het plan. Bijna een eeuw later liet de gemeente Amsterdam haar oog vallen op de met brede lanen, tientallen parkjes en groenstroken verluchtigde wijk. Konden hier niet mooi wat extra woningen worden neergezet voor de aanzwellende bevolking? Een aantal bewoners zag echter de historische waarde van hun wijk in en bundelden hun krachten onder de noemer van het Van Eesterenmuseum, gevestigd in de oude Huishoudschool aan de Burgemeester De Vlugtlaan.
Met andere ogen kijken
Gebrek aan geld en bouwmaterialen vlak na de oorlog. Airey bood een revolutionair snelle bouwmethode met beton en staal.
Zo hebben we nu nog doorkijkjes in brede lanen en zien we hoe de vleugelnootbomen aan de Vening Meineszlaan aan het uitbotten zijn. Zijn de Airey-woningen, vernoemd naar de uitvinder van deze revolutionair snelle bouwmethode met beton en staal, net gerenoveerd in plaats van afgebroken. Zijn er van de woningblokken in de zogenaamde Kolenkitbuurt nog een aantal níet afgebroken. En kijken we dankzij de toelichting van gids Karin met andere ogen naar hoe de architecten in de jaren vijftig met een beperkt budget functionaliteit van huizen toch nog mooi wisten te maken.
Amsterdam-West voor wie meer van de stad wil weten
De architecten zetten hun handtekening in de details. Zoals een ‘grachtenhuis’-trap en een zeskantig raam.
Een verrassend stukje van Amsterdam, voor wie meer van de stad wil weten dan de toptien van toeristische bezienswaardigheden. En een feest der herkenning voor wie zelf opgegroeid is in een van de vele tuinsteden in ons land, die inmiddels zijn opgevolgd door de VINEX-wijken. Vijftigers en zestigers zoals ons gezelschap, die nostalgisch wegzwijmelen bij de lamp van Poul Henningsen boven de eettafel.
Soms is geluk héél gewoon
“Let maar op in elke Scandinavische detectiveserie kom je deze tegen,” vertelt Karin. We zakken even neer op het smalle bankje met de ronde glazen salontafel, passend in de ‘Goed Wonen’-stijl die in de jaren zestig werd gepropageerd. Voorloper van bladen als ‘VT-Wonen’. Karin zet de naald van de pick-up op een singletje met jaren-vijftig muziek. “Was ik toch helemaal vergeten dat je eerst de arm met de naald naar rechts moest halen…” Soms is geluk héél gewoon.
Recente reacties