In Slot Zeist is tot en met 25 augustus een expositie van het werk van Henk Helmantel. De Groningse kunstschilder, die als geen ander kans ziet om de puurheid van eenvoud op een schilderij vast te leggen. Zijn technisch volmaakte oeuvre, geïnspireerd op de tradities van 500 jaar West-Europese schilderkunst wordt in binnen- en buitenland geroemd. Inmiddels is Henk Helmantel tot één van Nederlands meest succesvolle hedendaagse kunstenaars en publiekslieveling uitgegroeid. Kunsthistorica Mirelle Nunes belicht zijn talent.
Wonen en werken in Westeremden
De titel van de expositie ‘Stil leven’ verwijst niet alleen naar het onderwerp van Henk Helmantels schilderijen. Het gaat ook op voor zijn leef- en werkomgeving, zijn afkomst én het karakter van kunstenaar.
Henk Helmantel werd geboren in 1945 in het Groningse Westeremden. Als kind had hij aanleg voor tekenen en werd al jong meegenomen naar musea. Op z’n 16e werd hij toegelaten tot de Academie Minerva in Groningen, waarna hij in 1967 zich vestigde in de oude pastorie van zijn ouders in Westeremden. Het woonhuis annex atelier waar hij nog steeds woont en werkt.
Geïnspireerd door schilders uit de Gouden Eeuw
“Zoals Rembrandt”, wilde Helmantel als jonge jongen schilderen. De manier waarop lichtinval, kleurstelling en compositie door 17e eeuwse schilder werd samengevat in een schilderij, inspireerde hem. Ook de verstilling, zoals de Delftse schilder Johannes Vermeer die in zijn werken vastlegde, was een groot voorbeeld voor de jonge kunstenaar. Al gauw ontwikkelde de jonge Helmantel zich tot een moderne fijnschilder.
Respect voor het onderwerp
Helmantel schildert graag voorwerpen met een verleden. Hij streeft daarbij naar een zo natuurgetrouwe weergave van de werkelijkheid. De afgebeelde objecten zijn uit zijn eigen archeologische verzameling afkomstig of zijn vroeg middeleeuwse beeldhouwwerken. Daarnaast is hij -als kwekerszoon- gefascineerd door groente en fruit. De stillevens kenmerken zich in een klein en intiem of juist in een groots en monumentaal formaat. Vooral het diepe respect voor het onderwerp in zijn werk spreekt veel mensen aan.
Henk Helmantel, meester van het realisme
Ten eerste stelt Helmantel zijn objecten op voor een compositie. Dit voor het zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid naschilderen van die objecten. Daarna maakt hij daar een schets of tekening van. Vervolgens wordt met dunne lagen grondverf het paneel bewerkt en zal na niet al te lange tijd de olieverf al dan niet verdund met grove (!) kwasten worden aangebracht.
Met grove penselen -in tegenstelling tot wat je zou verwachten van een fijnschilder- bootst hij de realiteit zo minutieus na, dat je haast het verschil tussen het schilderij en de werkelijkheid niet kunt onderscheiden. De stofuitdrukking wordt tot een hoog niveau ten uitvoer gebracht en doeltreffendheid wordt hiermee gesuggereerd..
Na vele dunne lagen olieverf ten behoeve van het verdiepen van de kleuren en de puntjes op ‘i’ zetten ten aanzien van het licht, signeert de kunstenaar zijn werk. De hele procedure neemt een aantal maanden in beslag.
Uitgekiende balans
Kenmerkend voor de compositie is de belijning. Deze bestaat uit minimaal één horizontale, één verticale en mogelijk een diagonale lijn. Zo ontstaat een cadans bij bijvoorbeeld bogen en gewelven van kerkinterieurs en biedt het een ondersteuning van de emotie bij de stillevens en het glaswerk. Horizontale en verticale lijnen dienen een onbewuste functie in een compositie: de eerste zorgt voor een gevoel van ontbreken van verandering, de tweede staat voor stabiliteit, en straalt een toonbeeld van vredigheid en rust uit. Terwijl de derde lijn, de diagonale lijn, een gevoel van actie geeft en daarmee een krachtig element in de compositie is.Zo vormen de lijnen samen een uitgekiende balans.
Museum Helmantel
De 13e eeuwse pastorieboerderij in Westemden restaureerde Helmantel in twee fasen tot zijn eigen Museum Helmantel. Hier zijn naast de werken uit eigen collectie, ook werken van andere kunstenaars te zien. Eeuwenoude objecten, sculpturen, iconen en religieuze kunst, ook de tuinen en de naast gelegen oude Andreaskerk (gebouwd ca. 1200) zijn te bezoeken.
Exclusieve rondleidingen
Speciaal voor de expositie ‘Stil leven’ in het monumentale Slot Zeist (op zich al een bezoek waard) verzorgen Mirelle Nunes en Winnifred de Vos een aantal exclusieve rondleidingen die ingaan op leven en werken van Henk Helmantel. Beide rondleiders zullen met hun achtergrond als kunsthistorica, resp. schrijfster/tekenaar vertellen wat de kunstenaar drijft en hoe hij tot zijn composities komt.
Een rondleiding duurt maximaal een uur, de maximale groepsgrootte is 14 personen. De prijs is € 12,50, inclusief toegang tot de expositie. Reserveren is mogelijk via de knop ‘reserveer rondleiding’. Daar vindt u ook de lijst met data van dagen waarop de rondleidingen plaatsvinden. Indien gewenst kunt u ook een rondleiding ‘op maat’ aanvragen voor een eigen groep via de email cultuur@slotzeist.nl en wordt de rondleiding verzorgt door Mirelle Nunes van Kunst uit Zeist.
Meer lezen van Mirelle Nunes
Mirelle besteedde op Meerdanvijftig.nl niet alleen aandacht aan de laatste van de grote 4 tentoonstellingen in het Rijksmuseum, gewijd aan Frans Hals. Hiervoor schreef ze over John Singer Sargent in Tate Britain. Maar ook over de tentoonstelling in het Amsterdamse Stedelijk Museum van Marina Abramović. Lees ook haar verhaal over de kracht van portretkunst.
Alle foto’s: ©Mirelle Nunes
Recente reacties