Het loopt storm bij het Rijksmuseum voor een bezoek aan de grootste Vermeer-tentoonstelling ooit. De tickets waren zelfs tot deze week uitverkocht. In afwachting van een nieuwe poging een tijdsslot te reserveren voor het Rijksmuseum kunt u al een voorproefje nemen door de lezing van kunsthistorica Mirelle Nunes over Vermeer bij te wonen. Ook haar eerste lezing op 16 maart is al volgeboekt maar op 23 maart geeft ze nog een tweede voor Kunst uit Zeist.

Uniek

Uit binnen- en buitenland is de belangstelling voor Johannes Vermeer bijzonder groot. Het is dan ook uniek dat tot 4 juni 27 van de 37 schilderijen van Johannes Vermeer zijn te zien in Amsterdam. Tot en met 30 maart zijn het er zelfs 28. Daarna wil het Mauritshuis de eigen publiekstrekker ‘het meisje met de parel’ weer terug hebben in Den Haag.

Het Rijksmuseum bezit meer dan een miljoen objecten in haar verzameling. Vier daarvan zijn schilderijen van één van de grootste meesters uit de Gouden Eeuw. Want zo kunnen we de kunstschilder Johannes Vermeer (Delft 1632-1675) wel betitelen. U kent zijn werk misschien wel: ‘Het melkmeisje’, ‘Het straatje’, ‘De liefdesbrief’ en ‘Brief lezende vrouw’. Slechts vier werken, beroemd, maar heel uitzonderlijk, allen in één collectie.

Ook de in totaal drie schilderijen uit de collectie van het Mauritshuis in Den Haag zijn in het Rijksmuseum te bewonderen. Beide musea werken voor deze unieke tentoonstelling samen op het gebied van onderzoek en research.

‘Het meisje met de parel’ van Johannes Vermeer uit Museum Mauritshuis (links) en ‘Het melkmeisje’ van zijn hand uit het Rijksmuseum.

Zeldzaam

Het kleine oeuvre van Vermeer met circa 37 aan hem toegeschreven werken is uiteindelijk verspreid geraakt over de hele wereld. In zijn eigen tijd was Vermeer niet erg bekend en na zijn overlijden raakte hij zelfs in de vergetelheid. Aan het einde van de 19de eeuw werd zijn werk herontdekt en groeide zijn naamsbekendheid.

Het is een prestatie van formaat dat nu het merendeel van zijn oeuvre bijeengebracht is. Sommige werken zijn nog niet eerder voor het publiek in Nederland te zien geweest. Voorbeeld hiervan is het ‘Brief lezende meisje bij het venster’ uit de collectie van de Gemäldegalerie Alte Meister in Dresden. Deze Vermeer-tentoonstelling is werkelijk ‘once in a lifetime’, maar een keer in het leven.

Brieflezend meisje bij het venster van Johannes Vermeer, ca. 1657-1659, olieverf op doek. Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden © Rijksmuseum Amsterdam.

De Sfinx van Delft

Over de schilder zelf weten de experts eigenlijk heel weinig. Vandaar dat de grote meester de bijnaam ‘De Sfinx van Delft’ kreeg. Antwoorden op de vragen wie zijn leermeester is geweest, hoe hij het vak heeft geleerd en of hij leerlingen in zijn atelier heeft gehad, zijn er niet. Hopelijk zal nieuw onderzoek meer geheimen prijs geven over deze mysterieuze schilder.

Gouden Eeuw

Halverwege de 17e eeuw was het in Delft een komen en gaan van kunstenaars. Carel Fabritius, oud-leerling van Rembrandt en bekend van ‘Het puttertje’ uit het Mauritshuis, woonde er. Maar ook Paulus Potter, Jan Steen en Pieter de Hooch; allemaal beroemde schilders uit de Gouden Eeuw. Vermeer verbeterde het genre ‘huiselijke interieurs’ van zijn voorgangers tot de verstilde, intieme schilderijen met jonge vrouwen, zoals we die nu kennen. Grote kennis van lichteffecten, subtiel kleurgebruik en het gebruik van perspectief; dat zijn de kenmerken van Vermeers’ werk. Met zijn tijdloze, ingetogen interieurscènes en zijn fabelachtige schildertechniek bereikte hij de absolute top.

De tentoonstelling Vermeer is nog tot en met 4 juni 2023 in het Rijksmuseum in Amsterdam te zien. Naast de reguliere openingstijden is het museum op donderdag, vrijdag en zaterdag tot en met 4 juni ook in de avonduren geopend. Tegelijkertijd is er in Museum Prinsenhof in Delft een tentoonstelling georganiseerd Het Delft van Vermeer, over Vermeers leven, zijn netwerk en zijn relatie tot de stad Delft. Een aanrader voor als u meer wilt weten over de Sfinx van Delft.

Video over de tentoonstelling ‘Vermeers Delft’ in het Prinsenhof

Meer lezen over kunst

Mirelle Nunes schreef eerder over de tentoonstelling ‘Manhattan Masters’ in het Mauritshuis in Den Haag. Ook besteedde ze aandacht aan Watteau en Constable in het Teylers Museum.