Rondje door Nederland
Dit weekeinde zou het Brabantse Bergen op Zoom in het teken staan van Proefmei. Het jaarlijkse festival van de drie A’s; asperges, ansjovis en aardbeien. Het coronavirus heeft de muzikanten het zwijgen opgelegd maar de smaakpapillen van de bezoekers kunnen in de restaurants in de omgeving nog steeds worden verwend. Na Zeeland vorige week deze keer in ons Rondje Nederland: bezweken voor de charme van de Brabantse Wal
Ansjovis, de ‘paling’ van Bergen op Zoom
Op het bord bij restaurant De Teerkamer op de Grote Markt in Bergen op Zoom stond het vorig jaar nog aangeprezen: ‘Echte Bergse ansjovis van Van Dort’. Niet ingewijden zegt het niet zoveel maar Van Dort is voor ansjovis als Volendam voor paling. Wij weten na onze vaartocht met de ‘Marjoes’ van de Stichting Behoud Weervisserij wat ervoor komt kijken om het smakelijke visje op het bord van de gasten te laten belanden. De familie Van Dort is van generatie op generatie weervisser en de enige die nog toestemming heeft om op de Oosterschelde, beschermd natuurgebied, ansjovis te vangen.
De meeste mensen kennen de ansjovis uit een blikje op een potje bij de supermarkt maar de Bergse ansjovis is een maatje groter: zo rond de 20 centimeter en meer te vergelijken met sardientjes. Per jaar kan er maar tien weken op ansjovis in de Oosterschelde worden gevist, ongeveer van eind april tot begin juni. Dan is de paaitijd van de ansjovis voorbij en trekt de vis weer verder. Tegen betaling kan de vangst worden bijgewoond door wie via de website een kaartje heeft weten te bemachtigen, zoals wij vorig jaar.
“In deze periode vindt de ansjovis het heerlijk hier op de zandbanken, waar het zoute water bij eb door de zon als snel warmer wordt, te verkeren”, leggen vrijwilligers Felix en Jasper uit voordat we afvaren. Aan de hand van een kaart, waarop de laatste 3 weren in Nederland, ten westen van de Oesterdam, uitgetekend zijn, krijgen we uitleg over de eeuwenoude oorsprong van de weervisserij.
Eeuwenoude manier om vis te vangen
Weervisser, het klinkt een beetje als een creatie uit een boek van Annie M.G. Schmidt. Maar het is een eeuwenoude manier om vis te vangen. Het begint met een rij palen die een meterslange v vormen. “In de maanden januari, februari mogen we in de Brabantse bossen hout hakken. Daardoor kunnen we de 4, 5 meter hoge palen die door wormen zijn aangetast of door storm zijn omgewaaid vervangen.” Felix Kools vertelt het terwijl hij een houten schijf laat zien die grotendeels is opgegeten. “Geen aangenaam klusje, bij een graad of 3 tot borsthoogte in het koude water staan om palen te vervangen.”
Kapers op de kust van Brabantse Wal
Bij het idee gaat een rilling door zijn gehoor. Dat geniet juist geniet van het zonnige weer en het frisse windje op het dek van de Marjoes, het schip dat ons tot vlakbij de eerste weer brengt. Sinds vroeg in de ochtend ligt daar een vissersvlet die de aalscholvers, visdiefjes en meeuwen op afstand moet houden. Met de komst van de Oesterdam en de Oosterscheldekering maken zij het leven van de weervissers moeilijk zo niet onmogelijk. “De aalscholvers zijn een beschermde vogelsoort, waardoor hun aantal explosief is toegenomen,” leggen de vissers uit.
Kees Westveer kijkt over de rand van de vlet die ons van de Marjoes naar de schuif aan het einde van de weer, zeg maar de punt van de v, heeft gebracht. Hij wijst op een man die zich in een rubberen hansop hijst en met een groot net het water in spring. “Dat is Henk van Schilt, de schoonzoon van de oude Van Dort, die inmiddels dik tachtig is. Tot voor kort ging die ondanks zijn leeftijd zelf ook nog mee.” Kees Westveer is speciaal uit Middelburg gekomen om de ansjovisvangst nog een keer mee te maken. “Ik ben geboren in Bergen en in de jaren zestig ging ik vaak mee met de vissers. Toen stond het hier nog vol met weren!”
2 ansjovissen
Inmiddels is de schuif van de weer weggehaald. Vissers Henk en Felix Koolshebben hem vervangen door een fuik. Met zijn tweeën dwingen ze de vissen, die door de stuit en de houten palenmuur (“daar zijn ze bang voor”) niet meer terug kunnen zwemmen, richting de fuik. En dan is het een kwestie van ophalen en de vangst op het dek van de vissersvlet uitstorten. “Soms vang je meer gepen dan ansjovis”, hadden Jasper en Felix al van tevoren gewaarschuwd. Afgelopen nacht (er wordt 2 keer bi eb ‘geoogst’) werd zo’n 100 kilo gevangen. Vandaag bevinden zich tussen de glibberige palingachtige gepen welgeteld maar 2 ansjovissen.
Wie zelf een keer een boottocht wil meemaken, moet geduld hebben tot volgend jaar. Maar dat wordt wel ruimschoots beloond met een unieke ervaring. Houd de website van de Stichting tot Behoud van de Weervisserij in de gaten voor informatie. Een Voorproefje is een bezoek aan het Natuurpodium Brabantse Wal, daar is een tentoonstelling aan de weervisserij gewijd. Voor verse ansjovis of andere heerlijkheden uit de Oosterschelde kunt u terecht bij Van Dort in de Artilleriestraat in Bergen op Zoom. Wel eerst van tevoren bellen: tel.: 0164 236 017.
Meer tips voor een bezoek aan de Brabantse Wal:
- Dit jaar is het 75 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. De slag om de Schelde was de grootste militaire operatie op ons grondgebied, al staat deze in de schaduw van ‘Market Garden’. Bergen op Zoom is een goede uitvalsbasis de sporen te zoeken van dit ‘vergeten’ hoofdstuk van de Tweede Wereldoorlog.
- Winkelen en/ of een stadswandeling maken door Bergen op Zoom staat garant voor een leuke dag.
- Regent het? Een uitgelezen moment om naar het Markiezenhof te gaan en onder andere meer te leren over het hoe en waarom van carnaval in Krabbegat, zoals Bergen op Zoom in februari heet.
- Natuur- en vogelliefhebbers kunnen ook aan hun trekken komen; het Markiezaatsmeer, ontstaan door de Deltawerken in 1984 is een thuis voor 125 vogelsoorten.
- In en om Bergen op Zoom valt er genoeg te genieten qua watersport. Op het Markiezaatsmeer komen ook windsurfers aan hun trekken.
- De Brabantse Wal is bij uitstek geschikt om per fiets te herkennen. De benen strekken in de bossen kan bij Woensdrecht en de Wouwse Plantage. Voor meer informatie, de VVV bevindt zich in het Markiezenhof in Bergen op Zoom.
Meer lezen over vakantie in eigen land? Eerder verschenen over Brabant:
Recente reacties