Honden maken deel uit van ons leven. Voor een dagelijkse maaltijd en een vriendelijk woord zijn ze bereid om volgzaam, trouw en waakzaam te zijn. Het is dan ook geen wonder dat we ze terugzien in allerlei kunstuitingen; aan de voeten van grafbeelden, op schilderijen, en in gedichten. Hun rol is dan duidelijk groter dan enkel hun weergave. Zo ook in de twee films die momenteel te zien zijn in de bioscopen; ‘Truman’ en ‘ Heart of a dog’ .

 Truman gaat niet over Truman

Deze Spaans/Argentijnse film van regisseur Cesc Gay, gaat ondanks de titel eigenlijk niet over de hond Truman. Het gaat zelfs niet over “Wat te doen met de hond als ik kom te overlijden?”

Julián, de eigenaar van Truman, heeft kanker en besluit zich niet verder te laten behandelen. Thomás bezoekt zijn vriend in Madrid. Ze hebben elkaar acht jaar niet gezien. De twee mannen brengen een aantal dagen in elkaars gezelschap door. Hoewel Thomás moeite heeft met Juliàns keuze om af te zien van verdere behandelingen, accepteert hij het zonder veel woorden. Ze richten zich op de vele praktische zaken die geregeld moeten worden.

Rouwverwerking bij honden

Zo moet er voor Truman, de boxer van Julián, een nieuwe eigenaar worden gezocht, ze bezoeken de dierenarts met de vraag hoe de rouwverwerking bij honden plaatsvindt, ze voeren het afscheidsgesprek bij de oncoloog en regelen de uitvaart.

Over deze praktische zaken kunnen de twee mannen beter van gedachten wisselen dan over de ziekte van Julián en het naderende afscheid.  Daar verspillen ze weinig woorden aan en dat lijkt ook niet nodig te zijn in hun typische   ‘mannenvriendschap’.

Samen reizen ze naar Amsterdam, waar Nico, de zoon van Juliàn studeert. Dit levert prachtige beelden op van de Oudemanhuispoort en het Binnengasthuis. Juliàn wil zijn zoon vertellen over zijn ziekte en zijn beslissing, maar hij kan het niet. Hij zwijgt over datgene waarover hij niet kan spreken. Een ontroerend moment in deze mooie film over vriendschap en afscheid nemen.

Hoofdrol hond in kunstwerk

Van een heel andere orde is de documentaire ‘Heart of a dog’ van Laurie Anderson, opgedragen aan haar in 2013 overleden levenspartner, Lou Reed. Hier is geen sprake van een duidelijk omlijnd verhaal. Dit is niet zozeer een film of een documentaire; dit is een kunstwerk, een performance.

De film begint met een getekende droom waarin Lolabelle, de hond van de Laurie Anderson, door haarzelf wordt gebaard, nadat ze pup in haar buik heeft laten naaien. Daarmee is de toon gezet en is er ruimte gemaakt voor bijna elke gedachte.

De film bestaat uit verschillende, door elkaar gebruikte beelden; tekeningen, schilderijen, homevideo’s van de rat-terriër Lolabelle, 8mm filmpjes uit de kinderjaren van Laurie Anderson in Illinois. Deze schitterende collage wordt begeleid met een voice-over van losse verhalen en gedachten.

Het gevaar komt van boven

De tekst zit vol citaten, uitspraken en gebeurtenissen die tot nadenken stemmen. Zo komt het citaat van de Deense filosoof Kierkegaard (1813-1855) ‘ Het leven kan alleen achterwaarts begrepen worden, maar het moet voorwaarts worden geleefd’, een aantal malen in de film terug, ondersteund met beelden van vliegvelden en stations, waar mensen achteruitlopen. En er is het verhaal over Lolabelle, die tijdens een wandeling bijna wordt aangevallen door een roofvogel, en vanaf dat moment begrijpt dat gevaar óók van boven kan komen. “Net zoals de inwoners van New York” stelt Anderson vast.

Op enig moment wordt Lolabelle erg ziek; de dierenarts adviseert euthanasie. Maar Anderson besluit om de zieke hond mee naar huis te nemen, liefdevol te verzorgen en hem de tijd te geven om te sterven. Dit op advies van haar Tibetaanse leermeester; “Het kost tijd om de dood onder ogen te zien. Je deinst ervoor terug en durft dan weer verder te gaan. Dat mag je niet ontnomen worden. Dit is voor mens en dier gelijk.”

Dezelfde leermeester zegt dat je elke keer als je aan een overledene denkt, iets weg zou moeten geven. “Maar dan hou ik niets over!” reageert Anderson. “Inderdaad”, is het commentaar van de leermeester.

Leven is beter met hond

Op deze wijze ontrolt zich een boeiende impressie over de vriendschap met Lolabelle, de relatie met haar afstandelijke moeder en de veranderingen in New York na 9/11. Een reflectie op leven, vriendschap en afscheid nemen, zoals dat ook bij de film ‘Truman’ het geval is.
Aan het einde stelt Laurie Anderson stelt de vraag; ”Is het een pelgrimstocht? Maar waar naartoe?”

Uiteraard heb ik hier geen antwoord op. Allicht begrijp ik het later, bij het terugkijken.
Wel weet ik dat het leven beter is, sinds mijn hond bereid is om mee te lopen.