Met een diepe zucht sla ik het boek dicht dat ik kreeg van mijn vriendin Anna. Vrolijk ben ik er niet van geworden. Weemoedig vraag ik me af of een huwelijk vol liefde überhaupt tot de mogelijkheden in het leven behoort. Voor Anna in ieder geval niet. Zij heeft onlangs haar relatie, na een samenzijn van dertig jaar, verbroken.

Voorbije Liefdes van Richard Yates

Anna gaat, heel dapper, in haar eentje, een nieuw leven opbouwen in de Eifel, in Duitsland. Terwijl zij het servies, dat minder breekbaar is gebleken dan haar huwelijk, in grote vellen papier vouwt, vul ik een aantal dozen met boeken. Vrijgevig, want dát is Anna, schenkt ze me enkele titels. Waaronder het, nog bijna nieuwe, boek dat ik net ademloos heb uitgelezen: ‘Voorbije Liefdes’ . Het is geschreven in 1984 door de Amerikaanse auteur Richard Yates. De Nederlandse vertaling is sinds kort verkrijgbaar.

Gewoon verhaal over hoe lastig samenwonen is

Het verhaal, over een echtpaar, met al hun gecompliceerde gevoelens en gedragingen, leest bedrieglijk eenvoudig. Een ‘gewoon’ verhaal over hóe lastig samenleven kan zijn.
Vlak na de Tweede Wereldoorlog trouwen de ambitieuze Michael en Lucy met elkaar in New York. Hij wil dichter worden, zij bezit een klein kapitaal, waarvan hij geen gebruik wenst te maken. Dat lijkt prijzenswaardig maar blijkt slechts te getuigen van een starre levenshouding.

Een wonder dat Michaels vrouw hem toespreekt

Michael Davenport is géén aardig mens. Hij is een poseur, zich voortdurend bewust van de indruk die hij maakt op anderen. Hij is erg met zichzelf ingenomen en zijn gedrag vertoont narcistische trekjes. Het is dan ook geen wonder, dat zijn vrouw Lucy hem na een huwelijk van tien jaar krachtig toespreekt: ‘het probleem is dat ik het nooit met je eens was, helemaal nooit.’ ‘Ik kan de klank van je stem domweg niet meer verdragen. Of de aanblik van je gezicht’.

Ongestraft omdat ze jongens zijn

In de jaren na hun scheiding doet Lucy verwoede pogingen om haar talenten te ontwikkelen. Ze laat zich daarbij steeds ontmoedigen door mannen in haar omgeving. De een beschuldigt haar van amateurisme, de ander van een véél te serieuze houding ten aanzien van haar werk. ‘Ze zijn ontoerekenbaar en onverschillig en genotzuchtig en wreed, en dat kunnen ze hun hele leven ongestraft volhouden omdat het jongens zijn.’ barst ze uit tegen haar vijftienjarige dochter na een meningsverschil.

Ook jongere Sarah knapt af op zijn egocentrisme

Nadat Michael hersteld is van een psychose trouwt hij met de veel jongere Sarah. Die bewondert hem aanvankelijk. Maar uiteindelijk is ze ook niet opgewassen tegen zijn egocentrisme. ‘Het heeft op een eigenaardige manier zowel iets van zelfmedelijden als van hoogmoed’ wijst ze hem terecht. En óók hun liefde en bewondering voor de ‘Kunst’ blijkt op de langere duur niet tegen het leven opgewassen.

Een film geïnspireerd door een gedicht

Dat is heel anders met de liefde tussen buschauffeur Paterson en zijn vrouw. De film Paterson, (VS, 2016) waarmee Anna en ik onszelf belonen, nadat we de hele dag verhuisdozen hebben ingepakt, is zo poëtisch dat het lijkt of je naar een gedicht kijkt.
De film, geregisseerd door Jim Jarmusch, speelt zich af in het stadje Paterson, New Jersey. Jarmusch heeft zich laten inspireren door een gedicht van de dichter William Carlos Williams (1926).

Liefde als kunstwerk

Buschauffeur Paterson, (Adam Driver) is een gedreven amateurdichter; ’s morgens, tijdens het ontbijt schrijft hij de eerste regels, tijdens zijn werk denkt hij erover en ’s avonds, na het eten, voltooit hij het. Kleine kunstwerkjes zijn het, waarin hij alledaagse zaken, zoals luciferdoosjes, centraal stelt.
Paterson is overduidelijk gelukkig met zijn eentonige leven, met zijn knappe vrouw en met zijn hond, waarmee hij ’s avonds een avondwandeling maakt. Zijn vrouw (Golshifteh Farahani), die natuurlijk Laura heet, is dol op hem.

Op foto lacht ze hem toe bij middagmaal

Elke dag maakt ze een waar kunstwerk van de inhoud van zijn lunchtrommeltje, compleet met een foto van zichzelf, zodat ze hem, vanuit het deksel, kan toelachen tijdens zijn middagmaal.
Laura is druk met bakken, het huis opnieuw inrichten en kleding naaien. Ze droomt van een carrière als country zangeres, waarvoor ze, via internet, een gitaar en een cursus bestelt.

Overduidelijk gelukkig getrouwd

Paterson bewondert alles wat Laura doet en Laura, op haar beurt bewondert de poëzie van haar man. Paterson leeft niet groots en meeslepend, maar omdat hij zorgvuldig kijkt en luistert naar de mensen in zijn naaste omgeving, én omdat hij zo overduidelijk gelukkig getrouwd is, bereikt zijn leven een diepgang waar de meeste mensen slechts van kunnen dromen.

De essentie van het leven weergegeven

Hoewel we hebben gekeken naar een film waarin eigenlijk niets gebeurt, overheerst na afloop het gevoel dat hier de essentie van het leven is weergegeven!
Diep onder de indruk verlaten we Paterson én de bioscoop. Liefde en gelukkig zijn! Zou het dan tóch haalbaar zijn?