“Ik vind deze zaak een farce”, en “Ik kan het me niet herinneren”, zijn de eerste reacties van mariniers ‘5G’en ‘5D’.  Ze getuigden deze week tijdens de rechtszaak van familieleden van de omgekomen kapers tegen de Nederlandse Staat. De Molukse bevolkingsgroep had al direct na de beëindiging van de gijzeling bij De Punt in 1977 vraagtekens waarom en hoe zes van de acht kapers daarbij omkwamen. Ik kan me de gijzeling bij De Punt nog wel goed herinneren. Terwijl ik ongeveer dezelfde leeftijd had als beide mariniers.

Blij dat gijzeling was beëindigd

Iedereen in de Nederlandse gemeenschap sprak er schande van dat Molukse jongeren voor de tweede keer een trein met onschuldige mensen kaapten. En was blij dat de gijzeling was beëindigd, ondanks dat er zes kapers en twee passagiers waren gedood. Allen door geweervuur van onze krijgsmacht.

Begrip voor Molukse acties…

Ik was dan ook verbaasd dat mijn vader tijdens de treinkaping van 1975 in Wijster een keer bij ons op bezoek was en zei: “Ik keur het middel nadrukkelijk af, maar ik heb wel begrip voor de actie. Deze mensen zijn door de Nederlandse regering besodemieterd!” Hij kende als beroepsmilitair en Indië-veteraan de geschiedenis van de Molukse KNIL-militairen. De Nederlandse regering had de Molukse KNIL’ers onder valse voorwendselen naar Nederland gebracht. En hen was onrecht aangedaan door ze meteen bij aankomst hier uit het leger te ontslaan, vond mijn vader. Hij begreep de frustratie van de tweede generatie Molukkers die het lijden van hun ouders op hun netvlies hadden…

Schoonkinderen aanleiding voor ‘Kazernekind’

gijzeling
Moeder Jo Polnaya en haar gezin staan centraal in ‘Kazernekind’ van Marlies Mielekamp.

Zijn woorden en het feit dat ik twee Molukse schoonkinderen heb, brachten me er een aantal jaren geleden toe het boek Kazernekind te schrijven. Kazernekind gaat over de geschiedenis van een Moluks gezin in Nederland. De rol van moeder Jo Polnaya te midden van haar grote gezin. staat centraal. Een van haar kinderen, Tommy, was betrokken bij de gijzeling van de school in Bovensmilde die gelijk met de treinkaping bij De Punt plaatsvond.

Een met Molukse gemeenschap

Daarom beschrijf ik ook de aanloop naar de gijzeling, de gijzeling zelf en de begrafenis van de zes omgekomen kapers. Dat laatste door de ogen van zoon Arie Polnaya die eigenlijk niets met het Molukse ideaal van een eigen staat had maar zich op dat moment één voelde met de Molukse gemeenschap. Het volgende citaat beschrijft wat Arie toen beleefde:

Executie van mensen

“Heb je de trein gezien?”, vraagt een kennis aan Arie. “De verf op het voorstuk was er totaal afgespat, niet normaal, zoveel geweld, terwijl er dit keer niet eens doden tijdens de kaping gevallen waren!”
Later zal uit een verklaring blijken dat bij de beschieting met mitrailleurvuur van buitenaf 15.000 kogels zijn gebruikt. Meteen na de begrafenis circuleren er al geruchten over de dood van Hansina Uktolseja (enige vrouwelijke kaper). Volgens de officiële lezing is ze door mitrailleurvuur tijdens de beschieting van de trein omgekomen. Maar waarom werd haar lichaam dan met gaas omzwachteld bij haar ouders gebracht? En waarom is van alle omgekomen kapers de kleding verbrand? Allemaal vragen die al direct na de gijzelingen binnen de Molukse gemeenschap gesteld worden.

Gedood met salvo uit uzi

Pas decennia later zal uit de documentaire ‘Dutch Approach’ en het boek ‘De Molukse acties’ bekend worden dat een marinier Hansina met een kogel in haar been in de trein aantrof, en haar van dichtbij met een salvo uit zijn uzi heeft gedood.

Executie van mensen

Het excuus van die marinier: “Iemand die aangeschoten is en zelf een wapen heeft, kan toch nog schieten.’ * Maar Hansina was ongewapend en binnen een straal van vijf meter was geen wapen te bekennen. Toenmalig minister-president Den Uyl zegt in 1987, in een door een student televisiejournalistiek gemaakte documentaire die nooit is uitgezonden: “Het was een executie van mensen. Mensen in overtreding, maar het blijft een executie.”

*Bron citaat marinier: Bootsma, P in samenwerking met Dortmans, H., De Molukse acties, treinkapingen en gijzelingen 1970-1978.

Ingezonden brieven door rechtszaak

gijzeling
5000 Molukkers woonden de begrafenis van de gijzelaars bij. Foto: ANP

Ook de Molukse gemeenschap beleeft de beëindiging van de kaping van 1977 bij De Punt als een executie van zes van hen. Nu na veertig jaar weer veel in de media verschijnt naar aanleiding van de rechtszaak, lees je vaak ingezonden brieven van lezers. Zij zeggen: maar ze hadden zelf mensen doodgeschoten, dus is het min of meer voorspelbaar dat ze zelf gedood werden.

Herinneringen kunnen bedrieglijk zijn

Zowel tijdens de gijzeling van de trein bij De Punt als die bij de school in Bovensmilde zijn tijdens de acties géén doden gevallen. Dat was ook wat de Molukse kapers van tevoren hadden afgesproken, vertelde Tom Polnaya me. In de herinnering van veel Nederlanders is dat wel zo, maar dan hebben ze de gijzeling bij Wijster van 1975 voor ogen toen gijzelaar Bert Biering vanuit geopende treindeuren van achteren werd neergeschoten.

Het verbaast me

Herinneringen kunnen dus bedrieglijk zijn, maar je na veertig jaar niets herinneren van wat toch een traumatische gebeurtenis in je leven moet zijn geweest, zoals deze mariniers, dat verbaast me…

gijzeling

Het boek Kazernekind is uitgegeven door Artemis&Co ( €  9,99). 

Meer lezen

Marlies Mielekamp tipte in onze rubriek Kijk Eens de televisieserie ‘Molukkers in Nederland’ ,ook te zien via NPOStart, voor wie wil leren van de geschiedenis. De mooie Telefilm ‘Pulang’ laat de kijker kennis maken met de Molukse cultuur in Nederland.